Olympische Spelen van Londen 1948

Locatie: Londen, Torquay
Openingsceremonie: 29 juli 1948
Sluitingsceremonie: 14 augustus 1948
Officieel geopend door: koning George VI van Groot-Brittannië
Olympische eed afgelegd door: Donald Osborne Finlay (atletiek)

Aantal deelnemers: 4071 (3678 mannen, 393 vrouwen)
Deelnemende landen: 59
Beoefende sporten: 17
Sportonderdelen: 136

In de periode 1939-1945 stond de wereld in brand en was er geen plaats voor de Olympische Spelen. Die van 1940 waren toebedeeld aan Tokio, die van 1944 aan Londen. Maar daar kon niets van komen. De Britse hoofdstad, in de oorlog zwaar gehavend door de vele luchtaanvallen, trad in 1948 als gastheer op voor de Spelen.

Duitsland en Japan waren uitgesloten van deelname. Er was in Engeland nog een tekort aan alles. Voor een olympisch dorp was geen geld. De deelnemers verbleven in universiteitsgebouwen en militaire barakken. Het voedsel was nog onderhevig aan rantsoenering. En dat gaf hier en daar problemen. Zo vroegen Turkse worstelaars de organisatoren in Londen of ze elke dag tien eieren bij het ontbijt konden krijgen - niet wetend dat de Britten zelf al heel gelukkig waren als ze twee keer per week een eitje konden tikken. Een Franse official zond tijdens de Spelen een telegram naar zijn land: 'Zend zo spoedig mogelijk biefstuk naar Londen. Onze atleten verliezen gewicht op Engels dieet'.

De lokomotief stoomt op...
Voor het eerst sinds jaren werd bij de atletiek de hegemonie van de Finnen op de lange afstanden doorbroken. De Tsjech Emil Zatopek, bijgenaamd 'de lokomotief', won met overmacht de 10.000 m en de Belg Reiff de 5000 m, na een heftig duel met Zatopek en de Nederlander Wim Slijkhuis in de stromende regen.

Een sensatie was de zege van de 17-jarige Amerikaan Bob Mathias op de zware tienkamp. Het was pas de derde keer dat hij dit nummer afwerkte. Het bokstoernooi werd ontsierd door talloze dubieuze beslissingen. Officials van Uruguay maakten zich zo boos over het verlies van hun bokser Alves dat zij hem oppakten en met kracht op de tafel van de jury d'appel deponeerden. Het hielp niet.

Bij de paardensport deed zich een zonderlinge kwestie voor. Zweden won het landenklassement bij de dressuur, maar moest een jaar later het goud inleveren. Gebleken was dat de Zweden een onderofficier in hun gelederen hadden opgenomen en de reglementen schreven voor dat slechts officieren mochten deelnemen. Het bewuste reglementsartikel werd hierna geschrapt.

De zegevierende damesturnploeg van Tsjechoslowakije beleefde een tragedie. Een van de turnsters kreeg polio en overleed nog tijdens de Spelen in een Londens ziekenhuis.

De Deense zwemster Greta Andersen werd onwel tijdens de 400 m vrije slag, zonk, kwam boven en zonk weer. Een Hongaar en een Amerikaanse doken het water in en redden haar van de verdrinkingsdood. Een aparte held was de Hongaarse pistoolschutter Karoly Takacs. Hij verloor in 1939 zijn rechterhand door een ongeluk, leerde daarna schieten met zijn linker en goed ook - de olympische titel was zijn deel.

Nederlandse deelnemers:
137 (103 mannen, 34 vrouwen)
Chef de mission: Karel Lotsij
Nederlandse vlaggendrager: Wim Landman (voetbal)

De naam van Fanny Blankers-Koen is voor altijd verbonden aan de Londense Olympus. De Amsterdamse kaapte vier keer goud weg (100 m, 200 m, 80 m horden en 4x100 m). Ze was 30 jaar en tevoren had de Britse pers haar als 'te oud' afgeschreven. Het inspireerde haar om het tegendeel te bewijzen.

Zwemster Nel van Vliet behaalde de vijfde gouden medaille voor Nederland, op de 200 m schoolslag.

De wereld van 1948

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog was er in de wereld blokvorming gaande. Dat had alles te maken met de Koude Oorlog, die sinds omstreeks 1948 de relaties tussen Oost en West verscherpte. Daarnaast maakte de dekolonisatie van Azië en Afrika een einde aan de wereldmacht van Groot-Brittannië en Frankrijk. Ook Nederland raakte zijn belangrijkste kolonie kwijt. Als gevolg daarvan ontstonden er vele nieuwe onafhankelijke staten. Multinationale organisaties zoals de VN en haar dochterorganisaties kwamen naar voren, maar in feite werd de wereld gedomineerd door de supermachten de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie.

In 1948 was men nog niet zover: het door oorlogsgeweld gehavende Groot-Brittannië speelde als vanouds zijn rol op het wereldtoneel en trad op als gastheer van de eerste Spelen sinds 1936.

Medailleoverzicht

Goud Zilver Brons
1. Verenigde Staten 38 27 19
2. Zweden 16 11 17
3. Frankrijk 10 6 13
4. Italië 8 9 12
5. Hongarije 10 5 12

20. Nederland 5 2 9

Nederlandse erelijst

Goud (5)
Atletiek: vrouwen estafetteploeg (4 x 100m), zie Fanny Blankers-Koen, Nettie Witziers, Xenia Stad-De Jong en Gerda van der Kade-Koudijs 
Atletiek: Fanny Blankers-Koen (100m)
Atletiek: Fanny Blankers-Koen (80m horden)
Atletiek: Fanny Blankers-Koen (200m) 
Zwemmen: Nel van Vliet (200m schoolslag)

Zilver (2)
Kanovaren: Lida van den Anker-Doedens (K1 500 m)
Wielrennen: Gerrit Voorting (wegwedstrijd)

Brons (9)
Hockey: herenteam, zie ook Roepie Kruize
Waterpolo: herenteam
Zwemmen: damesploeg (estafette)
Zeilen: Koos de Jong
Gewichtheffen: Bram Charité (zwaargewicht)
Atletiek: Wim Slijkhuis (5000m)
Atletiek: Wim Slijkhuis (1500m)
Zeilen: Maas/Stutterheim
Zwemmen: Wies Vaessen (100m vrije slag)