Olympische Spelen van München 1972

Plaats: München, Kiel (West-Duitsland)
Datum: 26 augustus tot en met 11 september 1972
Officieel geopend door: Gustav Heinemann, president Bondsrepubliek Duitsland 

Aantal deelnemers: 7113 (6053 mannen, 1060 vrouwen)
Deelnemende landen: 121
Beoefende sporten: 23
Sportonderdelen: 195

Nederlandse deelnemers: 119 (90 mannen, 29 vrouwen)
Nederlandse medailles: 5 (3 - 1 - 1)
Plaats in medailleklassement: 16
Chef de mission: Bram Leeuwenhoek
Nederlandse vlaggendrager opening: Nico Spits (hockey)
Nederlandse vlaggendrager sluiting: Eef Kamerbeek (official atletiek)

Voor alles moesten het 'vrolijke Spelen' worden. De Duitse organisatoren wilde zo de herinnering aan het dubieuze spektakel van Berlijn 1936 uitwissen. En een week lang was het ook een perfect sportfeest. Tot de vroege ochtend van 5 september 1972. Toen overvielen Palestijnse terroristen het Israëlisch verblijf in het Olympisch dorp, schoten twee Israëliërs dood en namen er negen in gijzeling.

De ontknoping van het drama volgde 's nachts op een vliegveld 40 km van München. De terroristen die met hun gijzelaars Duitsland per vliegtuig wilden verlaten, raakten daar in een vuurgevecht met de Westduitse politie. Vijf van de acht Palestijnen kwamen daarbij om. De gijzelaars verloren het leven doordat een der terroristen een handgranaat in hun midden wierp.

De Spelen werden een dag stilgezet en in het Münchener stadion werd een herdenkingsplechtigheid gehouden. Moesten de Spelen eigenlijk nog wel doorgaan? Tijdens een toespraak maakte IOC-voorzitter Avery Brundage aan alle twijfel daarover een einde: 'The Games must go on'. IJzeren Avery weigerde te buigen voor terroristen. Het Nederlandsch Olympisch Comité liet het aan de sporters over of zij wilden blijven dan wel naar huis gaan. Zes hielden de Spelen voor gezien. 

Opmerkelijke prestaties 
De Rus Borzov versloeg de Amerikaanse elite op het koningsnummer, de 100 m. Nou ja, verslaan, de Amerikanen Hart en Robinson versloegen vooral zichzelf. Ze kwamen niet opdagen voor hun kwart-finales omdat zij meenden pas 's avonds in plaats van 's middags te moeten lopen. Hun coach bleek van een verouderd tijdschema te zijn uitgegaan.

De Fin Lasse Viren deed de herinnering aan Paavo Nurmi, Ritola en andere fameuze landgenoten herleven door zowel de 5 als 10 km te winnen. De Amerikaan Mark Spitz toonde zich de snoek in het Olympisch zwembassin. Hij ging met maar liefst zeven gouden medailles naar huis: 100 en 200 m vrije slag, 100 en 200 m vlinderslag en drie estafettes. In Mexico was zijn oogst bij twee blijven steken.

Tot op een honderdste seconden gelijk kwamen de Zweed Larsson en de Amerikaan Tim McKee aan de finish op de 400 m wisselslag. Daarop werden de tijden tot een duizendste geraadpleegd. Larson bleek de gelukkige 4.31.981 tegen McKee 4.31.983.

Een jaar later, bij een schoonmaakbeurt, werden de banen van het bad nog eens nagemeten. De baan van McKee bleek een paar millimeter langer te zijn dan die van Larsson. Daarop besloot de Internationale Zwemfederatie nimmer meer gebruik te maken van het derde cijfer achter de komma.

De Amerikaan Rick DeMont verloor op onfortuinlijke wijze het goud op de 400 m vrije slag. Al sinds zijn derde jaar slikte hij een bepaald medicijn tegen astma. Hij had dat ook opgegeven aan de artsen van de Amerikanse Olympische ploeg, maar die hadden daar geen acht op geslagen. In het medicijn, het stond open en bloot op een tafeltje bij zijn bed, zat een verboden stof en dat werd DeMont noodlottig bij de dopingcontrole.

Voor het eerst in de historie moesten de Verenigde Staten het goud aan een ander land laten bij het basketbal. De finale tegen de Sovjet-Unie kende een zeer turbulent slot. De Amerikanen meenden al met de vreemde score 50-49 aan het langste eind te hebben getrokken, maar de machtige Britse secretaris van de FIBA, Jones, zette eigenhandig de klok voor de speeltijd een paar seconden terug (waartoe hij niet gemachtigd was), omdat hij van oordeel was dat de scheidsrechter een time-out van de Russische coach over het hoofd had gezien.

Het leverde chaotische taferelen op bij de tafel van de tijdwaarnemers. En in die paar seconden grepen de Russen alsnog op sensationele wijze de zege: 51-50. Een protest van de VS haalde niets uit. Geen der Amerikanen was later bereid de zilveren medaille te accepteren.

De Nederlanders
Judoka Wim Ruska verrichtte een schitterende prestatie door zowel in het zwaargewicht als in de 'alle categorieën' beslag te leggen op goud. Tot zijn ontgoocheling oogstte hij er weinig lof mee in eigen land. Daar nam men het hem eerder kwalijk dat hij na de aanslag op de Israëliërs aan de Spelen was blijven deelnemen. Ook wielrenner Hennie Kuiper kreeg een aantal afkeurende reacties te verwerken nadat hij de olympische wegwedstrijd had gewonnen.

De wereld van 1972
De keuze voor het Duitse München was voor landen als Polen en de Sovjet-Unie reden voor een scherp protest, maar dit veranderde niets aan het besluit. Speelde de herinnering aan de nazi-Spelen van 1936 hun nog parten? De Oost-Europese landen sleepten tezamen niettemin een recordaantal medailles in de wacht.

De bedreiging van de Spelen kwam echter van een andere kant. De Israëlisch-Arabische spanningen werden naar München overgebracht toen Palestijnse terroristen een moordaanslag uitvoerden op de Israëlische afvaardiging en een gijzelingsactie ontketenden.

Op dat dramatische moment besloot de IOC-leiding de Spelen een dag op te schorten. Door het inzetten van militairen kon een nog grotere ramp worden voorkomen, maar de olympische idee werd door deze gebeurtenissen sterk aangetast. IOC-voorzitter Brundage sprak toen de veel geciteerde woorden: 'The Games must go on' en zo gebeurde het.

Medaille-overzicht

Goud Zilver Brons
1. Sovjet-Unie 50 27 22
2. Verenigde Staten 33 31 30
3. Duitsland (Oost-) 20 23 23
4. Duitsland (West-) 6 13 16
5. Hongarije 13 8 8

19. Nederland 3 1 1

Nederlandse erelijst
Goud (3) 
Wielrennen: Hennie Kuiper (wegwedstrijd) 
Judo: Wim Ruska (zwaargewichten) 
Judo: Wim Ruska (open klasse)

Zilver (1)
Kano: Mieke Jaapies

Brons (1)
Roeien: Luynenburg/Stokvis (twee zonder stuurman)