Boost voor dovensporten: eindelijk onderdeel van reguliere sportbonden

De sportparticipatie van doven en slechthorenden loopt al jaren flink achter. Door de dovensporten organisatorisch te integreren in de reguliere sportbonden én zowel sporters met een auditieve beperking als sportprofessionals te ondersteunen moet dat gaan veranderen. “We willen dat als de dovensport onderdeel is van de reguliere bond, alle sporters dezelfde aandacht krijgen.”

Het is soms eenvoudig – maar helaas vaak ook onbekend – hoe een sport voor een dove of slechthorende toegankelijk kan worden gemaakt. “Daarbij gaat het vooral over de manier van communiceren en het inzetten van aangepaste sportmaterialen die hierbij ondersteunen. Tegenwoordig zijn er bijvoorbeeld horloges die trillen als een scheidsrechter op de fluit blaast”, geeft Floor van Lin, projectleider van Ongehoord Sportief, aan.

Kennis over het begeleiden en trainen van dove en slechthorende sporters ontbreekt vaak bij sportverenigingen. “Kennis en deskundigheid is niet alleen belangrijk tijdens het sporten zelf, maar ook daarbuiten. Sportplezier en je thuisvoelen op de club is een veel ruimer begrip. Ook de kleedkamer en kantine vallen daaronder”.

Doven en slechthorenden sporten daarom vaak liever met elkaar, omdat contact buiten de sportactiviteit om makkelijker is. Maar het beperkte aantal dovensportverenigingen in ons land maakt dat het voor hen lastig een vereniging in de buurt te vinden.

Het gevolg is dat waar van de Nederlanders zonder auditieve beperking meer dan de helft wekelijks sport (57 procent), dit voor Nederlanders met een auditieve beperking aanzienlijk minder is (29 procent). Er zijn in Nederland ongeveer 40.000 doven en circa een miljoen slechthorenden met minimaal 35 dB gehoorverlies. Integreren in de reguliere sportverenigingen is daarom belangrijk vanuit het oogpunt van inclusie en om organisatorische redenen.

Dovensport
Sinds 1926 is de Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond (KNDSB) de bond waar doven en slechthorenden onderdak vinden. Niet alleen zendt de KNDSB doven en slechthorenden uit naar EK’s, WK’s en de Deaflympics, de bond was van oudsher ook verantwoordelijk voor de organisatie van diverse sporttakken voor doven en slechthorenden.

De laatste jaren zorgde deze invulling niet voor een toename van de sportparticipatie van doven en slechthorenden. Veel sportverenigingen voor doven en slechthorenden hebben nauwe banden met dovenscholen. In het verleden was dit een belangrijke ontmoetingsplek voor de doelgroep. Vanwege de doorvoering van ‘passend onderwijs’ is dat tegenwoordig steeds minder het geval. Ook dovensportverenigingen hebben het daardoor moeilijker gekregen.

Ook wordt de aanwas van jonge leden minder. Steeds meer dove en slechthorende kinderen en jongeren hebben een cochleair-implantaat (CI). Daarmee kunnen ze (beperkt) klanken, geluiden en spraak waarnemen en dus meedoen in een reguliere omgeving. Het leidde ertoe dat de afgelopen jaren diverse dovensportverenigingen zijn opgeheven.

Integratie
In overleg met VWS hebben NOC*NSF en Gehandicaptensport Nederland daarom in 2020 het initiatief genomen de dovensport volledig te integreren in de reguliere georganiseerde sport. Met KNDSB, Kentalis, Special Heroes, Auris en Booz hebben zij het samenwerkingsverband Ongehoord Sportief opgericht – de samenwerking waarvan Van Lin projectleider is.

“De afgelopen twee jaar zijn veel gesprekken gevoerd met verschillende betrokken sportbonden: KNVB (voetbal), KNZB (zwemmen en waterpolo), Nevobo (volleybal), NBF (bowlen) en Atletiekunie. “We willen dat als de dovensport onderdeel is van de reguliere bond, alle sporters dezelfde aandacht krijgen.” 

De formele organisatorische integratie van de dovensport is eind 2021 afgerond. Alle sportverenigingen voor doven en slechthorenden zijn nu geïntegreerd in de reguliere bond. De KNVB en de NBF hebben ook al de competities voor doven en slechthorenden in hun eigen aanbod opgenomen.

“Dovensportverenigingen blijven bestaan, maar we willen dat door de integratie ook reguliere verenigingen meer open gaan staan voor de doelgroep. Als die drempel weg is, kunnen doven en slechthorenden meer in de eigen omgeving sporten, dicht bij huis net zoals dat voor andere sporters al mogelijk is”.

Dat vraagt van sportbonden en verenigingen een open (inclusieve) houding en meer kennis en deskundigheid over de doelgroep. De ontwikkeling van onder meer kennisproducten, leskaarten en bijscholing, moet hieraan bijdragen.

Ongehoord Sportief
De rol van het project Ongehoord Sportief is met de afronding van het integratietraject van de dovensporten nog niet uitgespeeld. “Ongehoord Sportief wil zich ontwikkelen tot een landelijke organisatie waar sporters, professionals en sportverenigingen terechtkunnen met vragen en advies over sporten met een auditieve beperking”, zegt Van Lin. “Daarnaast willen we sportbonden inspireren hun aanbod zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de behoefte van de doelgroep en waar mogelijk ook nieuw aanbod realiseren bij de sportbonden die dat nog niet hebben.”

“Ook zal Ongehoord Sportief multisportdagen (blijven) organiseren. Deze multisportdagen zijn voor potentiële sporters met een auditieve beperking en voor lokale sportaanbieders. Hierin willen we deelnemers de mogelijkheid geven om met verschillende sporten kennis te maken. Tegelijkertijd willen we sportaanbieders voorzien van kennis en ervaring over sporten met doven en slechthorenden. Doordat ze op de dag kennis met elkaar maken, weet de sporter welk sportaanbod er is en kan de sportaanbieder zijn kennis en kunde met betrekking tot de doelgroep vergroten.”

Nu de KNDSB de sporten niet meer onder zijn hoede heeft, is het vooral een kennis- en adviesorganisatie geworden. De bond blijft daarnaast ook nog voor de internationale wedstrijdsport verantwoordelijk. Als een sporter aan een EK, WK of Deaflympics wil deelnemen, loopt dit via de KNDSB. Dat is de enige Nederlandse organisatie die lid is van de Europese Dovensport Organisatie (EDSO) en de Wereld Dovensport Bond (ICSD).

De KNDSB blijft in zijn nieuwe rol ook een belangenbehartiger voor alle dove en slechthorende sporters, die op een positieve manier de mogelijkheden om te sporten door doven en slechthorenden uitdraagt. “Dit zal bijdragen aan betere acceptatie van sporters met een beperking en misschien ook wel tot mooie prestaties op het hoogste internationale wedstrijdniveau van de dovensport”, besluit Van Lin. “In ieder geval zal dit leiden tot een hogere sportdeelname en uiteindelijk tot het beleven van meer plezier aan sport en bewegen door doven en slechthorenden. Zónder dat dat ten koste gaat van de eigen identiteit van de dovencultuur.”

Dit artikel verscheen eerder in SPORT Bestuur & Management.