Voor het eerst een positieve ervaring met sport

Foto: Shutterstock

Haalbare oefeningen en de muziek uit

‘Sport’ dat woord vermeed ze. Tenminste in het begin. Leefstijlcoach Fieke de Wit die in gemeente Veldhoven meewerkte aan de Sport en Zorg-pilot van NOC*NSF had het over ‘bewegen'. Haar cliënten met overgewicht hadden vaak al van jongs af aan vervelende associaties met sport. En toch zijn ze nu aan het fitnessen, zwemmen of wandelen.

Van de 37 mensen met overgewicht die vorig jaar met de pilot meededen in Veldhoven hebben inmiddels 23 zich aangemeld voor een reguliere sport. En van de anderen weet leefstijlcoach De Wit dat ze structureel meer zijn gaan fietsen of wandelen. Het bleek zo succesvol dat deze maand een nieuwe groep start. Mogelijk wordt het zelfs een jaarlijks terugkerend project. Veldhoven is een van de 7 gemeenten waar deze NOC*NSF-pilot plaatsvond.

Als laatst gekozen

Ze kijkt op van de resultaten, vertelt leefstijlcoach De Wit, maar het is dan ook niet over één nacht ijs gegaan. Want zie het maar voor elkaar te krijgen om mensen aan het sporten te krijgen die vaak als kind bij gym als laatste werden gekozen en later in het zwembad vervelende reacties kregen. “Sport zat in hun allergiezone.” Toch lukte dat in Veldhoven door de samenwerking van leefstijlcoaches, de buurtsportcoach en sportclubs.

De cliënten kwamen via een doorverwijzing van een huisarts bij De Wit of een collega leefstijlcoach terecht, die ze stimuleerden om mee te doen aan de pilot. Dat hield concreet in: 3 gratis sportlessen en de keuze uit 2 van de 7 aangeboden sporten, waaronder zwemmen, fitness, lopen, en walking football. De sportclubs boden een op maat gemaakt programma, zoals voor iedereen haalbare oefeningen, fitnesslessen zonder (harde) muziek en flexibele tijdstippen. Wat volgens De Wit ook erg hielp is dat de cliënten op de sportclubs een warm welkom kregen en dat ze ook als groep mee konden doen.

De Wit: “Vooraf zeiden ze: ‘ik kan het niet’. Of: ‘Ik vind het niet leuk’. Dus wij moesten ervoor zorgen dat ze het wél leuk vonden en dat ze het wél konden. En dat hebben we heel vrijblijvend gedaan. Door het dus bewegen en niet sport te noemen. En ook door te zeggen dat ze nergens toe verplicht waren. Maar als ze het leuk vonden, konden ze zich bij de clubinschrijven.”

Schaamte overwonnen

De Wit ziet duidelijke veranderingen bij haar cliënten. ‘Wat zullen ze wel niet van me denken, ik zal wel de slechtste zijn, straks ziet iedereen dat ik overmatig zweet’, die vragen hoort ze bijna niet meer. Veel van haar cliënten zitten nu beter in hun vel, zegt ze. En niet alleen fysiek. “Ze gaan de weer deur uit, om te sporten en daar anderen ontmoeten. Ze zijn ook figuurlijk meer gaan bewegen. Ze realiseren zich dat ze meer kunnen dan ze dachten. Want besef je wel, dit was soms de eerste keer dat ze een positieve ervaring met sport hadden.” En wat misschien wel de grootste winst is, zegt De Wit, dat sommige hun schaamte overwonnen hebben. Schaamte over zichzelf. “Ze zagen bijvoorbeeld huizenhoog op om zich in hun zwembroek of zwempak te laten zien. Hadden het zwembad jarenlang gemeden, maar trekken nu 2 keer in de week baantjes.”

Juist zwemmen blijkt populair. “Het is een prettige, vaak pijnloze manier van bewegen. Het zweten valt niet op en eenmaal in het water valt er niets te zien.” En benadrukt De Wit, lang niet iedereen zit nu bij een sportclub, maar: “als iemand nu 3 keer in de week op de fiets naar de winkel gaat, terwijl hij dat nooit deed, vind ik dat ook winst.” Het sportaanbod is voor dit jaar verder aangevuld met tafeltennis en ouderengym.

Nieuwe doelgroep

Desgevraagd vertelt De Wit wat haar tegenviel in de pilot. Het was vooral in het begin erg arbeidsintensief. Het inventariseren, informatie verzamelen, flyers maken, ze was er ook buiten werktijd mee bezig. De coördinator aangepast sporten van Veldhoven, Roy Frederiks, beaamt dat. De verwachtingen tussen alle partijen waren ook niet meteen duidelijk en ook de coronacrisis hielp niet bij een snelle start. Maar het werd uiteindelijk een mooi programma, zegt hij. Frederiks dient als makelaar tussen de sportclubs en de leefstijlcoaches. Hij zorgt ervoor de clubs meedoen en dat ze de sport op de cliënten aanpassen. “En de animo is er. Terwijl het ook voor veel clubs een nieuwe doelgroep is.”

Wat Frederiks betreft zit er toekomst in deze aanpak. Hij biedt het ook aan bij de gemeenten die verbonden zijn aan Uniek Sporten waar hij sportcoach is. Dit platform is gericht op mensen die buiten het reguliere sportaanbod iets extra’s nodig hebben, mensen met een fysieke beperking bijvoorbeeld. De doelgroep met overgewicht, past hier goed bij, meent hij. Toch is van een snelle copy-and-paste van de pilot in Veldhoven geen sprake. “Elke gemeente heeft zijn eigen beleid, met andere financiële potjes voor sport en zorg. Niet iedere gemeente heeft genoeg mensen aangesteld om dit makkelijk uit te voeren.” Daarnaast moeten de sportclubs het ook zien zitten, omdat er bijvoorbeeld meer trainers en vrijwilligers nodig zijn.

Maar Frederiks houdt er niet van om beren op de weg te zien en wijst er vooral op dat je met dit project echt wat kunt veranderen. Het liefst zou hij ook zien dat huisartsen en fysiotherapeuten nog meer werk maken om mensen met overgewicht naar sport te bewegen. Ook als zij daar met psychische klachten aankloppen. “Het is niet de enige oplossing, maar sport kan ook een middel zijn tegen die problemen.”