"In Nederland moeten we slim trainen om iedereen heel te houden"

TeamNL Expert Richard Louman vertelt over de groeiende rol van strength & conditioning coaches

Toen Richard Louman in 2006 als strength & conditioning coach bij NOC&NSF aan de slag ging, had hij drie collega’s. Inmiddels werken er dertig S&C coaches in de verschillende olympische en paralympische topsportprogramma’s. De coaches die gespecialiseerd zijn in kracht, snelheid, beweeglijkheid, stabiliteit en conditie zijn niet meer weg te denken uit de dagelijkse begeleiding van topsporters. “De Angelsaksische landen liepen altijd voorop, maar inmiddels zitten we minimaal op hetzelfde niveau’’, zegt Richard Louman, TeamNL Expert strength & conditioning.

“Dat was ook wel nodig”, zegt hij. Nederland is een klein land met grote topsportambities. “We moeten zuinig zijn op onze atleten. Raakt er in de Verenigde Staten iemand geblesseerd of overtraind, dan is dat heel naar voor de atleet zelf. Maar waarschijnlijk zal het Amerikaanse team er niet slechter door presteren." 

Grotere rol strength & conditioning coaches

Daarin hebben strength & conditioning coaches in de afgelopen vijftien jaar een steeds grotere rol gekregen. Zij zijn immers de experts als het gaat om kracht en conditie, maar ook snelheid, beweeglijkheid, stabiliteit, belasting en belastbaarheid. Met hun trainingen, zowel in teamverband als individueel, vergroten zij het prestatievermogen, worden blessures voorkomen en helpen ze atleten sneller te laten herstellen van blessures.

In de meeste topsportprogramma’s verzorgen S&C coaches twee tot zes trainingen per week. De trainingen zijn aangepast aan de sport. Dit gaat in nauwe samenwerking met de hoofdcoaches en andere leden van de technische staf. “Het is een continue wisselwerking. De S&C coaches verzorgen het fysieke programma om atleten zo perfect mogelijk voor te bereiden. De hoofdcoaches houden zich bezig met het tactische en technische gedeelte. We kijken heel erg naar wat ieders kwaliteiten zijn in de begeleidingsstaf. In het ideale plaatje zijn het niet twee eilanden, maar coaches die samen optrekken en zo het beste uit het de sporters en het team naar boven halen. Een interdisciplinaire samenwerking dus, onder leiding van de coach. In het zeilen bijvoorbeeld bepaalt de zeilcoach wat er in de boot gedaan wordt, en alles wat daarbij komt aan conditie- en krachttraining wordt door de S&C coach voorschreven.”

Contact met sporters 

De S&C coach heeft dagelijks contact met sporters en de hoofdcoach. Als het met een sporter heel goed gaat, dan kan het programma soms wat zwaarder worden gemaakt. Maar als iemand anders tijdelijk wat minder belastbaar is, dan is het zaak om tijdig terug te schakelen in belasting. “Het is de taak van de S&C coach om dat, samen met de medische staf, goed in de gaten te houden’’, zegt Louman.

Er is daarom minimaal wekelijks overleg tussen de coachingstaf en de medische begeleiding. “We bespreken met de sportarts en fysiotherapeut de voortgang van blessures en wat we kunnen verbeteren in de blessurepreventie.” Hierbij zijn ook andere experts betrokken, zoals een embedded scientist en een voedingskundige. “Als iemand spiermassa moet aankomen, dan is naast een goed trainingsprogramma de juiste voeding heel belangrijk. Het is echt een interdisciplinaire samenwerking vanuit allerlei vakgebieden om voor iedere sporter een optimale en verantwoorde sportomgeving te creëren.”

In grote topsportprogramma’s zijn S&C coaches dagelijks of meerdere keren per week aanwezig om de fysieke trainingen te begeleiden. Zo is Louman zelf meerdere dagen per week in Heerenveen voor TeamNL shorttrack en begeleidt hij de BMX-ers op Papendal. Maar ook in kleinere programma’s met minder financiële middelen spelen S&C coaches een steeds grotere rol. “Je hoeft niet per se fulltime betrokken te zijn om te zorgen voor een goed programma. We geven hoofdcoaches en technisch directeuren bijvoorbeeld regelmatig bijscholingen over ons vakgebied en we hebben een e-learning ontwikkeld die ook toegankelijk is voor sportcoaches”, vertelt Louman.

Nieuwste inzichten delen 

Zes keer per jaar komen alle S&C coaches die betrokken zijn bij TeamNL bij elkaar om van elkaar te leren en de nieuwste wetenschappelijke inzichten met elkaar te delen. Louman: “Ons vakgebied is ontzettend breed en heel erg in ontwikkeling. In de praktijk geven we coaches advies over een weekindeling die zorgt voor optimale trainingsadaptie. In het verleden werden daar nog wel eens suboptimale keuzes in gemaakt zoals een zwaardere sporttechnische training direct laten volgen op een krachttraining, waardoor het rendement van beide trainingen lager is. Daarnaast is er op technologisch vlak steeds meer ondersteuning mogelijk, hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan het meten van de snelheid van de halterstang. We vertalen de nieuwste inzichten naar de trainingspraktijk en delen dat tijdens de masterclasses.”

Die inzichten gaan trouwens niet alleen de topsport aan. Ook de breedtesport kan profiteren. Zo is in 2017 een fysieke leerlijn ontwikkeld om jonge sporters op een verantwoorde manier de techniek van kracht- en conditietraining aan te leren. “Er zijn zeven levels die worden ondersteund met videobeelden. De leerlijn is gedeeld met alle sportbonden en is ook voor verenigingen interessant om te gebruiken in hun trainingen’’, zegt Louman.

Belang van krachttraining voor iedereen 

In de toekomst ziet hij ook voor de gehele samenleving de meerwaarde van de S&C coach. “Krachtraining is niet alleen belangrijk om goed te presteren in de sport en om blessures te voorkomen, maar ook om in zijn algemeenheid gezond te blijven. Als we ouder worden, verliezen we spiermassa en -kracht, waardoor we onder andere een grotere kans hebben om iets te breken als we vallen. Krachttraining kan iedereen helpen om gezond en vitaal ouder te worden. Daar zouden we de kennis en kunde die S&C coaches in de topsport opdoen, zeker goed voor kunnen gebruiken.”