Focus op positieve sportcultuur geeft een nieuwe kijk op jeugdwedstrijden

Door middel van een pilot binnen deelakkoord 4 Positieve Sportcultuur uit het Nationaal Sportakkoord kregen sportbonden de mogelijkheid om maatregelen en aanpassingen door te voeren die bijdragen aan het leuker, veiliger, eerlijker en zorgelozer maken van sport. Inmiddels hebben circa 20 sportbonden dit traject afgerond en mooie aanpassingen binnen de eigen sportomgeving gerealiseerd.

Zowel het Nederlands Handbal Verbond als de Judo Bond Nederland concludeerden dat wedstrijden bij de jeugd teveel draaiden om winnen en verliezen. Terwijl kinderen vooral waarde hechten aan bewegen en persoonlijke ontwikkeling. Beide bonden hebben zich sterk ingezet voor onder andere veranderingen in het competitieaanbod, met één reden: het sport- en beweegplezier van kinderen vergroten.

Een andere benadering voor jeugd
“Jeugdhandbal en volwassenenhandbal kunnen eigenlijk niet hetzelfde benaderd worden,” vertelt Danny de Ruiter, manager Verenigingsservice en Productontwikkeling bij de NHV. “Dat wisten we al langer, maar tijdens de pilot zijn we hier uitgebreid mee aan de slag gegaan.”

Het NHV heeft zich gefocust op het jeugdaanbod binnen de bond, waar volgens hen meer aandacht op sportplezier kon liggen. “We hebben per leeftijdsgroep goed gekeken naar de behoeften en wat wel en niet werkt. Een van de conclusies is dat kinderen de bal te weinig kregen – met name de kinderen met wat minder beweegvaardigheden.”

Daarom heeft het NHV het aantal spelers voor de jeugd teruggedrongen. “Met deze wijziging was ook direct een flinke cultuuromslag in gang gezet: het jeugdhandbal is nu ook daadwerkelijk anders dan het volwassenenhandbal.” Even wennen, geeft De Ruiter aan, maar het werpt zijn vruchten af. “We zagen al direct meer spelplezier op het veld. Kinderen bewegen nu veel meer en hebben sneller de kans om de bal te onderscheppen. Daardoor doen ze ook enthousiaster mee.”

Voor iedereen een leuke wedstrijd
“Kinderen willen vooral ontwikkelen en bewegen. Terwijl met name de coaches en ouders gefocust zijn op winnen en strijd.” Een eyeopener, zegt De Ruiter. “Om hier gehoor aan te geven hebben we bij de jongste groepen afscheid genomen van scheidsrechters. Dat gaf meteen een hele andere sfeer tijdens de wedstrijden – zowel binnen het team zelf als in de zaal.”

De Ruiter voegt toe: “Je ziet dat, als een scheidsrechter bezig is met de wedstrijd, coaches minder letten op het spelverloop. Maar doordat er nu geen scheidsrechter meer aanwezig is, is de rol van de coach tijdens de wedstrijden ook veranderd. Coaches zijn nu veel beter betrokken en hebben een beter beeld bij de koers van de wedstrijd en de invloed die dit heeft op de individuele spelers. Als de coaches merken dat een team veel sterker is dan hun tegenstanders, gaan de coaches met elkaar in overleg: hoe kunnen we er samen voor zorgen dat het voor iedereen alsnog een leuke wedstrijd wordt?”

Meer beweegtijd en sportplezier
Ook de Judo Bond Nederland heeft zich de afgelopen tijd gefocust op een positieve sportcultuur. Benny van den Broek, coördinator sportparticipatie, vertelt: “Sport heeft de juiste kwaliteiten om zowel jong als oud veel verschillende waarden mee te geven. Zowel tijdens de sport, maar ook voor daarbuiten.”

Maar, zegt Van Den Broek, dat kan uiteraard alleen als je daar voldoende aandacht aan besteed. De Judo Bond Nederland merkte dat het sportplezier van de kinderen voornamelijk tijdens de reguliere wedstrijden nog verbeterd kon worden. “Een judowedstrijd kan soms al na tien seconden voorbij zijn, als je bijvoorbeeld op je rug geworpen wordt of in een houdgreep komt. Als een kind een wedstrijd verliest, of misschien zelfs wel een paar achter elkaar, heeft diegene effectief maar weinig bewogen en waarschijnlijk niet veel sportplezier ervaren.”

Dat kon anders, geeft Van Den Broek aan. “We wilden kinderen vooral meer mogelijkheden geven om te bewegen tijdens de wedstrijden. Daar zijn we mee aan de slag gegaan door de toernooien voor kinderen anders vorm te geven.”

Randori Competitie
Het resultaat is de Randori Competitie. Een competitie, waarin in een kort tijdsbestek van ongeveer anderhalf uur de kinderen zoveel mogelijk wedstrijden spelen met tegenstanders die zoveel mogelijk op elkaar lijken qua leeftijd, gewicht en ervaring. De judoka’s beslissen zelf wie er wint. Zonder aanwezigheid van een scheidsrechter, maar wél onder begeleiding van een waarnemer. “De waarnemer zorgt ervoor dat het spel veilig verloopt en kan kinderen helpen bij hun techniek, of het bepalen van de winnaar, maar uiteindelijk is het zoveel mogelijk aan de kinderen zelf.”

Ontwikkeling staat hierin centraal. “We hebben er bewust voor gekozen om tijdens deze competitievorm niet teveel stil te staan bij winnen en verliezen. In lijn met de judowaarden: het gaat er niet om dat je beter bent dan een ander, maar beter dan jezelf van gister. Zowel fysiek als mentaal.”

De resultaten van de Randori Competitie zijn positief, vertelt Van Den Broek. “De competities zijn nu veel plezieriger en meer ontspannen. De kinderen hebben meer beweegtijd en minder stress. Het is nu ook voor de ouders leuker om te komen kijken en tijd te investeren in de sport. Zij zien nu veel meer sportplezier en minder teleurstelling. Uiteindelijk is dat ook een belangrijke factor in het verloop van sportdeelname onder kinderen.”

Brede basis gericht op doorgroei
Naast de Randori Competitie is het voor kinderen nog wel mogelijk om deel te nemen aan andere wedstrijdvormen. “De Randori Competitie is een mooie bijdrage aan de onderkant van de wedstrijdsport. Kinderen leren er omgaan met winnen en verliezen, en kunnen deelnemen aan andere wedstrijden als ze dit willen.”

Doorgroeien en talentontwikkeling worden makkelijker wanneer toernooien hier in eerste instantie niet op gericht zijn, vertelt Van Den Broek. “Als je als jong kind te veel focust op snel punten scoren, ontwikkel je minder snel een brede basis. Je sport te eenzijdig en verliest aandacht voor breed motorische ontwikkeling. Terwijl dit júist heel erg kan helpen als je op latere leeftijd meer wedstrijden wilt spelen.”