Blog Gerard Dielessen: Iedereen inbegrepen in de sport

Best een bijzondere coïncidentie. Op de dag (1 juli) dat de afschaffing van de slavernij in Nederland is herdacht en gevierd, vond in ’s lands belangrijkste vergaderzaal het antiracismedebat plaats. Het was op die dag precies 157 jaar geleden dat het einde van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen werd afgekondigd. Nog even de definitie van slavernij: een toestand waarin een mens eigendom is van een ander of als zodanig wordt behandeld en daardoor geen rechten heeft of kan uitoefenen.

In Nederlands-Indië was de afschaffing een paar jaar eerder geruisloos gebeurd. Nederland was destijds laat met deze ‘modernisering’. Groot-Brittannië in 1834 en Frankrijk in 1848 waren Nederland al eerder voorgegaan. Op 1 juli 1863 werden uiteindelijk ook de tienduizenden tot slaaf gemaakten in Nederlands West-Indië van hun ketenen bevrijd. Toch duurde het nog tien jaar voordat de ‘voormalige slaven’ daadwerkelijk konden stoppen met hun werk op de plantages, zodat kon worden gezocht naar andere ‘vervangende contractarbeiders.’ Vandaar dat 1873 feitelijk de geschiedenis is ingegaan als het jaar dat de slavernij werd afgeschaft. De Kamer besloot gister dan ook om van 2023 een speciaal herdenkingsjaar te maken. Het is dan 150 jaar geleden dat slaven echt vrij werden.

In de toespraken tijdens de herdenking in Amsterdam was de Black Lives Matter-beweging heel begrijpelijk prominent aanwezig. “Hun protesten moeten de rest van Nederland over de drempel helpen”, zei minister Ingrid van Engelshoven terecht. Ze haalde de tante aan van George Floyd, die in Minneapolis door politiegeweld om het leven kwam, waarna wereldwijde protesten ontstonden en de BLM-beweging in rap tempo mondialiseerde. Floyds tante zei dat ze er een wereldwijde familie bij had gekregen. “Daar moeten we onderdeel van willen zijn”, zei Van Engelshoven. Mooie metafoor.

Bredere erkenning van dit gedeelde verleden

Ook in het Kamerdebat kwamen slavernij en de actuele situatie in talloze discussies bij elkaar. Ook op 1 juli maakte het kabinet bekend dat ze een adviescollege heeft ingesteld dat het maatschappelijke debat over ‘ons’ slavernijverleden moet gaan aanzwengelen. Het wil zo Nederlanders verbinden en een ‘bredere erkenning van dit gedeelde verleden bewerkstelligen’, zo staat te lezen in de opdracht van dit gezelschap met onder anderen oud-voetballer Edgar Davids en zanger Typhoon.

Ook wij ‘van de sport’ kunnen onze ogen niet sluiten voor dit belangrijke maatschappelijke issue. Een van onze belangrijkste waarden is niet voor niets ‘Samen.’ Daar moeten we verder en dieper invulling aan gaan geven.

‘Iedereen inbegrepen’, schreef ik in een blog op 18 januari van dit jaar. In het Engels: Universality. Dat is onze overtuiging, onze missionaire doelstelling. We willen niemand uitsluiten. Sterker: we willen iedereen ‘insluiten.’ En destijds schreef ik: Sport zorgt ervoor dat mensen uit alle windstreken, ongeacht hun afkomst, hun geaardheid, hun opvatting met elkaar kunnen verkeren en met elkaar in competitie kunnen gaan.

Inzichten evolueren

Dat gebeurt nog lang niet altijd. Ook in de sport zijn er veel voorbeelden te noemen van ongelijkheid of dat bepaalde groepen en individuen worden achtergesteld of gediscrimineerd. We kennen allemaal de kwetsende spreekkoren op de voetbaltribunes. Veel sporten kennen voornamelijk een witte populatie. En, hoe komt het dat onze eigen organisatie eigenlijk geheel bestaat uit hoogopgeleide witte mensen? Wordt het zo langzamerhand niet tijd om ons eigen diversiteitsbeleid verder te transformeren naar een serieus uitgewerkt representativiteitsbeleid? Iedereen inbegrepen dus. Samen. Ik ben voor.

In onze sector is er dus ook nog veel werk aan de winkel. Institutioneel racisme zit sinds de invoering van de slavernij aan het begin van de 17^de eeuw helaas nog steeds in onze samenleving. En dat is echt niet altijd bewust. Inzichten evolueren. Ook bij mij. Zo’n veertig jaar geleden was ik met veel enthousiasme een paar jaar achtereen als vrijwilliger actief als zwarte piet op de lagere scholen in Jutphaas. Gesprekken, lezen en debatten hebben mij inmiddels geleerd dat zwarte piet echt niet meer kan in dit tijdsgewricht. Omdat we daar simpel gezegd heel veel mensen enorm veel pijn mee doen. Het is belangrijk om met elkaar steeds weer de dialoog aan te gaan om de ongelijkheid op te sporen, te doorgronden en ook op en rondom onze sportvelden, aan te gaan.

Wat dat betreft ben ik blij dat de ‘dialooggroep slavernijverleden’ de komende tijd die gesprekken gaat organiseren in verschillende maatschappelijke sectoren, zoals de cultuur en het bedrijfsleven. En gelukkig ook met de sport, zo lees in de opdracht. Voor 1 mei van het volgend jaar moet dit college een advies aan het kabinet hebben uitgebracht.