Pieter van den Hoogenband

Naam: Pieter van den Hoogenband 
Geboren: 14 maart 1978 te Maastricht

2008, Zomerspelen XXIX te Beijing, China
Sport: zwemmen
Onderdeel: 4x100 meter vrije slag estafette
Prestatie: eerste serie van de eliminaties vijfde in 3:14,90; tiende tijd
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: vijfde in 47,75

2004, Zomerspelen XXVIII te Athene, Griekenland
Sport: zwemmen
Onderdeel: 4x100 meter vrije slag estafette
Prestatie: zilver in 3:14,36
Onderdeel: 50 meter vrije slag
Prestatie: elfde serie eliminaties zevende in 22,56; zeventiende tijd
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: goud in 48,17
Onderdeel: 200 meter vrije slag
Prestatie: zilver in 1:45,23

2000, Zomerspelen XXVII te Sydney, Australië
Sport: zwemmen
Onderdeel: 200 meter vrije slag
Prestatie: goud in 1:45,35; nieuw wereldrecord
Onderdeel: 4x200 meter vrije slag estafette
Prestatie: brons in 7:12,70;
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: goud in 48,30
Onderdeel: 50 meter vrije slag
Prestatie: brons, in 22,03
Onderdeel: 4x100 meter wisselslag estafette
Prestatie: vierde in 3:37,53

1996, Zomerspelen XXVI te Atlanta, Verenigde Staten
Sport: zwemmen
Onderdeel: 50 meter vrije slag
Prestatie: won de B-finale in 22,67; negende plaats
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: vierde in 49,13
Onderdeel: 200 meter vrije slag
Prestatie: vierde in 1:48,36
Onderdeel: 4x100 meter vrije slag estafette
Prestatie: vijfde in 3:19,02.
Onderdeel: 4x200 meter vrije slag estafette
Prestatie: zevende in 7:21,96.
Onderdeel: 4x100 meter wisselslag estafette
Prestatie: in vierde serie uitgeschakeld in 3:42,42; tiende tijd

De Australiërs wilden het misschien anders doen geloven, maar de ware ster van het olympisch zwemtoernooi in Sydney 2000 heette niet Ian Thorpe, maar Pieter van den Hoogenband. 'Thorpedo' veroverde voor eigen publiek weliswaar drie gouden medailles, maar op minder aansprekende (estafette)nummers. VDH won de afstanden die er het meest toe doen: de 200 meter vrij en het koningsnummer, de 100 meter vrije slag.

Van den Hoogenband versloeg in zijn race onder meer Alexander Popov, de afgetreden heerser van de 100 vrij. De man tegen wie hij ooit opkeek en die hij altijd in zijn waarde zal laten. De Rus was het niet gegund voor de derde keer op rij, na Barcelona en Atlanta, het hoogtepunt van het zwemtoernooi voor zich op te eisen. De Tsaar had er vrede mee. Hij feliciteerde de nieuwe koning van racebaan 4 van harte, poseerde samen met hem en was gelukkig dat zijn opvolger een gewone Brabantse jongen is. "Ik heb gestreden met een lach op m'n gezicht'', zei Popov.

Breedste lach
De breedste lach behoorde uiteraard Van den Hoogenband toe, al keek hij na het aantikken een tikkeltje benauwd. Het had pijn gedaan. Het zelfvertrouwen, even groot als zijn snelheid, was de basis voor het succes op de 100 vrij. "Ik werd voorgesteld als olympisch kampioen en de wereldrecordhouder. Ik dacht: schijt, die race moet ik winnen. Halverwege heb ik even gekeken hoe ik lag. Ik had het onder controle. Maar ik ben nu helemaal kapot. Ik moet nu echt een beetje stoom van de ketel halen, een biertje pakken, hier even bij stilstaan. Het gaat in sneltreinvaart. Nu wil ik even genieten."

Vier jaar later, woensdag 18 augustus 2004, was VDH in het zwembad in Athene opnieuw de snelste op het koningsnummer. Met de prolongatie van zijn plympische titel op de 100 meter liet de 26-jarige Eindhovenaar weer zien dat hij nog altijd op mondiaal niveau kon winnen. Het leidde tot een enorme vreugde-uitbarsting.

"Deze wens zat zo diep'', verklaarde Van den Hoogenband zijn ontlading. "Ik wilde deze medaille zo ontzettend graag winnen. Mentaal heb ik een enorme strijd moeten uitvechten. Ik ben trots dat ik het voor elkaar heb gekregen. Dit is zo intens genieten.''

Gekte rond zijn triomf
De jaren in de aanloop naar Athene 2004 groeiden twijfels of Van den Hoogenband het nog wel kon afmaken op het internationale niveau. Na zijn dubbelslag op de 100 en 200 vrij in Sydney 2000 bleven gouden successen achterwege. Na de gekte rond zijn triomf deed hij een stapje terug, wat hij in 2001 moest bekopen met een nederlaag op de 100 en 200 vrij bij de wereldkampioenschappen in Fukuoka.

In 2002 liet de 'oude' Van den Hoogenband zich weer zien bij de Europese kampioenschappen in Berlijn. Hij kaapte daar twee keer het goud weg. Maar een jaar later bij de strijd met de wereldtop bij de WK in Barcelona moest de Brabander op zijn afstanden opnieuw een nederlaag slikken. Ook bij de EK vlak voor de Spelen in Madrid won hij niet op 'zijn' nummer, de 100 vrij, maar herstelde hij zich met een zege op de dubbele afstand. Hij zat toen nog midden in zijn trainingsfase voor de Spelen in Athene, daar moest het er allemaal uitkomen.

In het titanenduel met Ian Thorpe en Michael Phelps ging het op de 200 vrij mis. Als titelverdediger moest hij genoegen nemen met zilver. Het afstand doen van zijn Olympische status deed hem pijn en de druk om de 100 vrij te winnen nam toe. Zeker nadat de favorieten een voor een afvielen in de series en de halve eindstrijd. De Zuid-Afrikaan Roland Mark Schoeman was zijn enige concurrent.

Als een idioot er vandoor
Coach Jacco Verhaeren had Van den Hoogenband op het hart gedrukt zich niet gek te laten maken door de snelle start van Schoeman. Maar hij wilde zo graag winnen dat het hem de grootste moeite kostte rustig te blijven. "Inhouden, inhouden, daar kon ik de eerste baan alleen maar aandenken'', keek VDH terug. "Het was zo ontzettend moeilijk, die kerel naast me ging er als een idioot vandoor. Na het keerpunt kon ik hem eindelijk opvreten.''

Het verschil tussen de twee was minimaal, 48,17 om 48,23. Volgens coach Jacco Verhaeren, die zijn pupil na afloop in een emotionele omhelzing feliciteerde, dankt Van den Hoogenband het goud vooral aan zijn uitstekende finishkwaliteiten. "In de trainingen, in wedstrijden, hij tikt altijd goed aan. Dat is een aangeboren kwaliteit, waar hij vandaag uitstekend van heeft geprofiteerd. Ik moet bekennen dat ik hem na 75 meter wel even heb geknepen. Hij heeft het fantastisch afgemaakt.''

Van den Hoogenband besefte pas dat hij had gewonnen toen hij zijn gezicht groot op het scorebord in het zwembad zag verschijnen. Hij wilde daarna alleen maar schreeuwen en juichen. "Ik kan best vrede hebben met zilver op de WK, maar dan moest ik wel hier winnen. De Spelen hebben een zoveel grotere impact. Ik heb mezelf veel druk opgelegd, zeker na die mindere race in de halve eindstrijd. Ik ben daarom zo gelukkig dat ik het hebben kunnen afmaken.''

Van den Hoogenband trad met de prolongatie van titel in de voetsporen van de Amerikanen Duke Kahanamoku en Johnny Weissmuller en de Rus Alexander Popov. Kahanamoku pakte na zijn eerste plaats in 1912 na de pauze wegens de Eerste Wereldoorlog in 1920 opnieuw goud. Weissmuller in 1924 en 1928, Popov in 1992 en 1996.

In Beijing 2008 deed Van den Hoogenband een poging als eerste de trilogie te voltooien. Maar hij strandde in de finale op de vijfde plaats.

Bronnen:
• ANP
• Statistische gegevens: Olympisch Oranje, Ton Bijkerk (Tirion Sport, 2008)
• Foto: ANP