Effectieve brede aanpak grensoverschrijdend gedrag

Er komen meer mogelijkheden om ontoelaatbaar gedrag in de sport aan te pakken. In de afgelopen jaren is het tuchtrecht bij meldingen over grensoverschrijdend gedrag vaak te snel ingezet. Dit werd mede veroorzaakt door het gebrek aan alternatieven. Het wordt nu mogelijk om naast het tuchtrecht ook laagdrempelige gespreksbemiddeling en Halt-trajecten voor jongeren aan te bieden. Deze alternatieven bieden een snellere en vaak effectievere oplossing voor het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag. Bovendien signaleren onder andere de zwembond en het CVSN (Centrum Veilige Sport Nederland) meer pest- en grensoverschrijdend gedrag, ook online.

De Adviesraad Veilige & Integere Sport (ingesteld n.a.v. het AEF-rapport van VWS*) heeft op vragen van NOC*NSF geadviseerd om het tuchtrecht als één van de mogelijke opvolgingsroutes te beschouwen en niet als dé enige. Zo wordt voorkomen dat elke melding automatisch wordt opgepakt in het tuchtrecht. Bestuurders en begeleiders van sportverenigingen en sportbonden hebben de plicht om (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag te melden. Het advies is om dat mogelijk te maken bij het CVSN (Centrum Veilige Sport Nederland) of het meldpunt van de bond. Het CVSN of het meldpunt van de sportbond kan dan de afweging maken tussen de verschillende mogelijkheden. Dat kan een bemiddelingsgesprek met deskundigen zijn of een Halt-traject voor jongeren tot 23 jaar. Overigens kan elk slachtoffer natuurlijk ook kiezen voor het tuchtrecht of het strafrecht.

Halt-trajecten in de hele sport

Om te komen tot een bredere afweging en opvolgingsmogelijkheden dan tuchtrecht, voert NOC*NSF samen met het CVSN vanaf 1 mei een pilot uit in samenwerking met Halt. In deze pilot richt Halt zich op het voorkomen en aanpakken van grensoverschrijdend gedrag bij jongeren tussen de 10 en 23 jaar. Door het volgen van een individueel traject kan een jongere zijn of haar gedrag herstellen en leren om woede of boosheid onder controle te krijgen. Daarnaast legt Halt sterke focus op preventieve interventies, onder andere bij sportverenigingen. De KNVB heeft goede ervaringen met het inzetten van Halt; de bedoeling is dat dit verbreed wordt naar de gehele sport.

Aanklager Wouter Eenhoorn van de zwembond KNZB: “De afgelopen jaren hebben wij met minder verenigingen, meer tuchtzaken over ongewenst gedrag en ook zien we meer recidivisten. Wij hebben grote behoefte aan een alternatief waarin jongeren ook iets leren, zodat we minder mensen terugzien en het gedrag verbetert.”

Ook het Centrum Veilige Sport Nederland is er blij mee. Het centrum ziet steeds meer online pestgedrag en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag door kinderen op steeds jongere leeftijd. Belangrijk is dat de jongeren snel inzicht krijgen in hun gedrag en ervan leren. Dat is veel effectiever dan belanden in een ingewikkeld juridisch proces.

Serge Westercappel, manager CVSN: “Het is een mooie ontwikkeling om te zien dat interventiemogelijkheden daadwerkelijk worden uitgebreid met het programma van HALT. Zodat ook binnen de sport jongeren de gelegenheid krijgen om te leren van hun gedrag en zich realiseren wat dit met een ander doet.”

Gespreksbemiddeling voor volwassenen

Voor de gespreksbemiddeling voor mensen ouder dan 18 jaar worden deskundigen ingeschakeld die goed bekend zijn met de sport en de verenigingsstructuur en -dynamiek. Het doel van de bemiddeling is om een acceptabele oplossing te vinden voor alle betrokkenen, zodat iedereen weer op een fijne en veilige manier kan sporten. De gespreksbemiddeling richt zich op lichte vormen van grensoverschrijdend gedrag in een vroeg stadium, om verdere escalatie te voorkomen.

Emiel Krijt, manager team Integriteit bij NOC*NSF: “In de praktijk zien we dat kleine zaken groot kunnen worden, doordat het goede gesprek is overgeslagen. Dan kan het escaleren en kan de hele vereniging betrokken raken bij zo’n zaak, met alle onrust van dien. Vroeg het goede gesprek aangaan, kan dit voorkomen. We hebben gezien dat deze aanpak bij buurtbemiddeling door gemeenten positief werkt in 70% van de gevallen.”

Professionaliseringsslag bij meldpunten van bonden

De Adviesraad adviseert om de meldplicht bij seksueel grensoverschrijdend gedrag te verleggen naar de sportbonden en het CVSN. Dat vraagt om professionele meldpunten bij sportbonden. Met betrekking tot professionalisering is de afgelopen twee jaar al veel bereikt met het aanstellen van integriteitsmanagers, de opleiding tot integriteitsmanager en de verplichte scholing van alle medewerkers van alle al bestaande meldpunten die werken in het Casemanagementsysteem van het CVSN. NOC*NSF benadrukt dat het opleiden en bijscholen van medewerkers op meldpunten blijvende aandacht en inzet verdient.