Veilig sportklimaat in de praktijk: Bij NSV gaan ze met een glimlach het ijs op en af

Een veilig sportklimaat, dat willen we allemaal. Maar hoe breng je dat in de praktijk? De Nijmeegse Schaatsvereniging (NSV), ruim 600 leden groot, maakt daar sinds dit jaar echt werk van. Serieus en met een glimlach.

Het begon eigenlijk met twee signalen die bij het NSV-bestuur binnenkwamen. Er was een trainer die vertelde over zijn worsteling: mag je kinderen nu wel of niet vastpakken om ze de schaatsbeweging bij te brengen? En er kwamen klachten over een andere trainer die zijn pupillen bij wedstrijden wel érg fanatiek naar een snelle tijd toe schreeuwde…

“Daarom hebben we in april een avond belegd voor trainers, bestuursleden en sectiecoördinatoren”, vertelt Maartje van Spijker, secretaris van NSV. “Daarin hebben we met Erik Beuker van het Centrum Veilige Sport Nederland uitgebreid gesproken over een veilig sportklimaat. Wat versta je eronder, wat moet je doen om het te realiseren? Er zijn enkele cases besproken en ook het High 5 Stappenplan kwam aan de orde.”

VSK-beleid onder de loep 

Na die goed bezochte sessie nam het bestuur zijn eigen VSK-beleid onder de loep. Wat doen we al wel en wat nog niet? NSV had al een eigen vertrouwenscontactpersoon (VCP) binnen de club. Hoe ze die hadden gevonden? Maartje: “Die hebben we rechtstreeks gevraagd, dat is nog altijd de beste manier om vrijwilligers te werven. Het is een vrouw die voor meerdere organisaties extern vertrouwenspersoon is. Ze zei ja en pakte het enthousiast op.”

VCP en VOG

Deze VCP is het – laagdrempelige – aanspreekpunt voor clubleden die grensoverschrijdend gedrag ervaren of gezien hebben. Zij houdt zich ook bezig met preventie en regelt onder meer dat alle trainers en bestuursleden een verklaring omtrent gedrag (VOG) laten zien. Dat werkt soepel via de gratis regeling van het rijk. Maartje: “Het enige wat een beetje ingewikkeld was, was om die VOG’s bij haar te krijgen. Daarvoor hangt nu een speciale postbus bij de ijsbaan.”

Iedere trainer (en vrijwilliger) die bij NSV actief wordt, komt eerst op kennismakingsgesprek bij het bestuur, meestal de voorzitter. Die kan zo zien wat voor vlees NSV in de kuip krijgt. Bij argwaan wordt gevraagd naar referenties. “Dat is nog niet nodig geweest, maar bij twijfel nemen we iemand niet aan. Belangrijk: als bestuur vormen we hierin één blok.”

Set met gedragsregels 

Wat NSV nog niet had, was een set met gedragsregels. Hoe zorg je ervoor dat iedereen het gezamenlijk gewenste gedrag vertoont, en hoe breng je het verder dan fraaie oneliners op een vel papier? Maartje “Bij onze sectie kunstrijden hielden trainers aan het begin van elk seizoen al een gesprekje met hun groepje rijders. Hoe gaan we met elkaar om? Wat verwachten jullie van mij als trainer, wat verwacht ik als trainer van jullie? Hoe ga je met elkaar om in de kleedkamer? Bij die meiden onderling kan nog wel eens sprake zijn van haat en nijd, waarbij het ook wel gaat over gewicht en afvallen. Dat soort dingen wordt dan echt goed met elkaar besproken.”

Kick-off van het seizoen voor alle trainers 

Wat ze bij het kunstrijden al deden, heeft nu een vervolg gekregen bij de andere disciplines. Op 24 september hield NSV een kick-off van het seizoen voor alle trainers van de club. Er waren ruim dertig trainers present bij deze meeting, die eindigde op het ijs. Het werd niet alleen een gezellige avond waarop veel werd gelachen, maar het gezamenlijke denkwerk (soms uitgevoerd in groepjes) leidde ook tot een handzame set afspraken over gewenst gedrag. ‘Wij zijn NSV’ luidt de kop boven dat A4-tje (zie de website van KNSB).

“Daarin staat hoe we willen omgaan met elkaar”, vertelt Maartje. “Een van de dingen is: we komen het ijs op met een glimlach. Het straalt echt onze identiteit uit.” Alle trainers hebben deze verenigingsafspraken intussen besproken met hun schaatsers. Ze komen op de website van NSV te staan. En wie lid wordt van de club, tekent een verklaring dat hij/zij de gedragsafspraken heeft gezien en ze ook zal nakomen. 

Betekent dit nu dat alles koek en ei is bij NSV? Dat zou te mooi zijn om waar te zijn. Klachten over ongewenst gedrag van een trainer, binnengekomen via de VCP, leidden recent tot serieuze gesprekken. “Als bestuur moet je dan actie ondernemen”, zegt Maartje, die als team- en leiderschapstrainer in de zorg werkt. “We hebben die gesprekken gevoerd. Uiteindelijk heeft deze trainer minder verantwoordelijkheden gekregen. Dat blijft altijd lastig, want je werkt met vrijwilligers. Maar liefst ga je het gesprek aan voordat echt sprake is van een probleem.”

Op weg naar een veilig sportklimaat 

Duidelijk is dat ze binnen een half jaar tijd bij NSV aardige stappen hebben gezet op weg naar een veilig sportklimaat. Of ze al verandering merkt? Maartje: “De sfeer op de club was al goed, mensen gaan in het algemeen fijn met elkaar om. Ik merk wel meer bewustwording bij trainers en het bestuur. Er is ook meer alertheid. Je spreekt elkaar nu wel wat sneller aan op bepaald gedrag, bijvoorbeeld over de toon waarop mensen mailen. Dan zeggen we: doe eens normaal, want dat is niet oké.”

Klaar ben je nooit, dus ook in Nijmegen gaan ze met een glimlach verder met het voorkómen van grensoverschrijdend gedrag. De club zou graag nog een tweede VCP aannemen, liefst een wat jongere man, om de drempel voor jeugdiger leden te verlagen. In de loop van dit seizoen zal het bestuur een vragenlijst rondsturen, om te checken of iedereen ook ervaart wat in ‘Wij zijn NSV’ is afgesproken. “Ofwel: is NSV inderdaad de fijne en veilige vereniging die we willen zijn?” De seizoenskick-off met trainers over een veilig sportklimaat wordt vaste prik, zoals trainers ook steevast afspraken zullen maken met hun rijders bij de start van een nieuwe schaatswinter.

Tip voor andere clubs

Welke tip heeft Maartje voor andere verenigingen die van een veilig sportklimaat serieus werk willen maken? “Ik denk dat het vooral heel belangrijk is om je trainers hier actief bij te betrekken. Zij bespreken het immers weer met hun schaatsers, waardoor het thema echt iets van iedereen samen wordt. En actief betrekken betekent niet dat je tegen ze aan gaat praten op een vergadering, maar dat je echt samen met hen aan de slag gaat. Zo hebben wij het ook gedaan. Luchtig, met humor, maar tegelijk ook serieus. Dan wakker je het gesprek aan en dat is waar het om gaat.”

Wil jij als vereniging ook aan de slag met een veilig sportklimaat en/of heb je hier vragen over? Uitgebreide informatie vind je hier.

Dit artikel verscheen eerder op de website van KNSB.