Jouw club verduurzamen? Juist nu kun je het verschil maken

Een lagere energierekening en een groenere planeet, dat is iets waar iedere sportclub waarschijnlijk wel oren naar heeft. Maar waar begin je nu de coronacrisis de sportwereld in zijn greep heeft? We vroegen het Joran de Witte, lid van de commissie duurzaamheid van VV Wolfaartsdijk, de Zeeuwse familieclub die eerder dit jaar de titel 'Sportaccommodatie van het jaar 2020' in de wacht sleepte.

Daar stonden de leden van VV Wolfaartsdijk wel even van te kijken op 5 maart van dit jaar. Ze voelden zich een dwerg tussen de grote clubs uit Amsterdam en Rotterdam die ook genomineerd waren voor de titel 'Sportaccommodatie van het jaar 2020'. En toch ging de Zeeuwse vereniging met de overwinning aan de haal. De jury was vol lof en sprak van ‘de terechte winnaar die op alle vlakken bezig is met duurzaamheid’. En niets is minder waar. Al jaren staat duurzaamheid hoog in het vaandel bij de bescheiden dorpsclub met zo’n 300 leden.

Verlies beperken

"In 2014 zijn we voor het eerst met een clubje bijeen gaan zitten," vertelt Joran de Witte, lid van de commissie duurzaamheid van de Zeeuwse gezelligheidsclub. "Ons uitgangspunt was vooral de vraag hoe we met duurzaamheid de energiekosten voor de club naar beneden konden krijgen. Daar hebben we een plan voor opgesteld." De club wilde vooral minder afhankelijk worden van kantine inkomsten en sponsoring. Als leidraad voor het plan werd de 'Trias energetic' genomen. Een bekende driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken.

"Toen zijn we aan de slag gegaan," vervolgt De Witte. "We begonnen heel klein. In eerste instantie vooral om energieverliezen te beperken. Bij de bouwmarkt kochten we voor een paar tientjes zo’n energiemeter en zijn alles door gaan meten om een beeld te krijgen van waar al die energiekosten nou eigenlijk naartoe gaan. Zo kwamen we tot een compleet exceldocument dat mooie inzichten gaf. We realiseerden ons bijvoorbeeld dat de koeling de hele week energie stond te slurpen, terwijl we die maar een paar dagen echt nodig hebben. Die hebben we voorzien van tijdsklokken. Met een paar relatief goedkope maatregelen hebben we er zo voor gezorgd dat er niets meer voor niets aanstaat binnen de accommodatie."

Volgens De Witte bieden de huidige omstandigheden een perfecte aanleiding voor clubs om ook hun energiekosten tegen het licht te houden. "Binnen veel clubs is er juist nu bereidheid tot actie. De competities liggen stil dus is er tijd voor andere zaken. Een goed moment om de energierekening eens uit te pluizen. Helemaal als het nu moeilijk is om het hoofd boven water te houden, is alle directe besparing welkom. Dan moet je proberen om structureel tegen lagere kosten te gaan sporten. Deze eerste stap kost eigenlijk vooral tijd en bijna geen investering in geld."

Opwekken duurzame energie

Toen alle kleine stappen om verliezen te beperken genomen waren, was het tijd voor het grotere werk vertelt De Witte. "Als tweede stap zijn we aan de slag gegaan om duurzame energie op te gaan wekken. Dankzij een crowdfundingcampagne hebben we een dak vol zonnepanelen kunnen realiseren, zo waren we in één klap energieneutraal."

Intussen wilde VV Wolfaartsdijk de duurzame initiatieven ook graag naar buiten uitstralen. "Een sportpark heeft natuurlijk veel ruimte, maar veel daarvan is onbenut," aldus De Witte. "Zo kwamen we op het idee van een zogenaamde 4D-boarding. Op het moment dat er wedstrijden gespeeld worden is dat gewoon een reclamebord zoals er zoveel staan langs sportvelden. Maar op al die andere momenten, kunnen we er duurzame energie mee opwekken door de boarding te kantelen zodat de zonnepanelen hun werk kunnen doen."

Dit duurzame initiatief bracht de club niet alleen nog meer duurzame energie, maar ook nieuwe sponsormogelijkheden. "Voor sponsoren is het een mooie kans om hun maatschappelijke kant te laten zien. Zo hebben we een grote woningcoöperatie en Connexxion als sponsor kunnen inlijven. Uiteindelijk is het zelfs gelukt om de unieke boarding volledig te laten sponsoren. Samen met de overstap naar LED-veldverlichting gaf dat ons zoveel overcapaciteit dat we van het gas af kunnen."

Zo worden de kleedkamers al niet meer verwarmd door traditionele radiatoren. "Daar werken we nu met infraroodpanelen die gekoppeld zijn aan een sensor. De kleedkamers worden eigenlijk altijd maar heel even gebruikt om in een paar minuten om te kleden. De panelen geven direct stralingswarmte af als er iemand binnenkomt en zich omkleedt en gaan daarna uit. Op deze manier hebben we weinig verbruik, geen verspilling van warmte en kan de radiator uit."

Of de coronatijd zich ook goed leent voor deze tweede stap in het verduurzamingsproces ligt aan de situatie denkt De Witte. "Het wisselt natuurlijk per club of je dit nu kunt realiseren. Maar zelfs al heb je geen euro, dan kun je kijken of de gemeente misschien bereid is tot een renteloze lening. Juist nu moeten de schouders eronder."

Als club volledig energieneutraal zijn, een prachtig resultaat natuurlijk. Maar de VV Wolfaartsdijk wil meer. "Uiteindelijk zien we duurzaamheid als verdienmodel. We wekken nu meer stroom op dan we zelf verbruiken. Binnenkort is het uit financieel oogpunt niet meer zo interessant om dat terug te leveren. Daarom zoeken we naar mogelijkheden om de opgewekte energie zelf te verkopen.

Bijvoorbeeld via laadpalen voor elektrische auto’s. Bezoekers van het sportpark, mensen uit het dorp of gebruikers van het deelauto-concept waaraan wij als club deelnemen kunnen die stroom voordelig bij ons afnemen. Zo kunnen we extra verdienen en spelen we in op de grotere behoefte aan individuele mobiliteit vanwege de coronacrisis."

VV Wolfsaartsdijk is nog niet klaar met verduurzamen. Het prijzengeld wat de titel 'Sportaccommodatie van het Jaar 2020' met zich meebracht wordt geïnvesteerd om ook de kantine met infraroodpanelen te gaan verwarmen. En ook is de club bezig met het realiseren van een nieuwe versie van de kantelbare boarding. "Dat wordt een boarding met een LED-scherm. Dat kunnen we gebruiken als advertentieplatform op de club waarop sponsoren laagdrempelig, voor kleine bedragen ruimte kunnen inkopen." Al die extra inkomsten leiden over een tijdje hopelijk tot een volledig nieuwe accommodatie.

Kartrekker

Een prachtig resultaat voor deze club. Maar waar begin je als je zelf als club weinig kaas hebt gegeten van verduurzamen en het coronavirus alles op zijn kop heeft gezet? "Je hebt wel een kartrekker nodig," denk De Witte. "Maar je kunt gewoon zelf aan de slag gaan. Je hebt echt niet gelijk een adviesbedrijf nodig. Ga eerst eens aan de slag om je bestaande energierekening te ontleden. Waar gaan al die kilowatturen naartoe?"

De tip van De Witte is dan ook vooral om klein te beginnen. "Maak een plan en zet kleine stapjes. Begin niet gelijk met het grote werk. Verder is het ook slim om duurzaamheid standaard op de bestuursagenda te zetten. Kijk iedere vergadering weer: waar staan we en waar willen we naartoe. Dat dwingt je als club direct om breder te kijken dan alleen sporttechnische doelen en oog te hebben voor maatschappelijke vraagstukken."

Om als club toekomstbestendig te zijn is duurzaamheid een must volgens De Witte. "Ik heb zelf kinderen en wil de wereld een beetje mooier achterlaten, dat is een drijfveer. Maar dat zijn de financiën zeker ook. We blijven natuurlijk zuinige Zeeuwen. Helemaal in deze onzekere tijden. Verduurzamen is voor een club de gemakkelijkste weg om financieel onafhankelijk te worden. Dus ik zou bijna willen zeggen dat je als club stom bent als je er niet mee aan de slag gaat."