De belangrijke rol van licht in de gezondste woonruimte voor topsporters

In de wereld van topsport is elke seconde van rust van onschatbare waarde. Slaap speelt een cruciale rol in het herstel en de prestaties van sporters. Het project 'De gezondste woonruimte' is een initiatief dat de woonomstandigheden van topsporters transformeert door innovatieve verlichting. In samenwerking met Topsport NOORD, chronobiologe Marijke Gordijn van Chrono@Work en NOC*NSF, heeft MediLuX een lichtplan ontwikkeld dat de slaapkwaliteit en het welzijn van sporters optimaliseert.

Innovatief lichtplan in Cunabula

Het innovatieve lichtplan is ontwikkeld én gerealiseerd voor een aantal van de ‘huiskamers’ van topsporters in Cunabula, een woontoren naast Thialf in Heerenveen. Het idee achter dit project is simpel maar revolutionair: door de juiste verlichting te implementeren, kunnen we het slaapwaakritme en de slaapkwaliteit van de sporters optimaliseren. Deze verlichting is niet zomaar gekozen; het is gebaseerd op wetenschappelijke aanbevelingen en wordt aangepast aan de individuele slaap- en trainingspatronen van de sporters. Dit maakt de studio's in Cunabula uniek en potentieel de gezondste van Nederland.

De invloed van licht op herstel en prestaties

Het doel van dit project is om een prototype van de gezondste woonruimte te ontwikkelen en te testen. Hierbij worden zowel de voordelen als de risico's geëvalueerd. Marijke Gordijn legt uit: "Slechte slaapomstandigheden kunnen leiden tot mindere slaapkwaliteit en kortere slaap. Dit heeft korte en langetermijneffecten. Op korte termijn kunnen er concentratieproblemen ontstaan, bijvoorbeeld: verminderd functioneren, trage reactietijden, verminderde motivatie, slechte stemming, minder gezonde keuzes voor voeding, kort lontje, lagere weerstand en minder herstel. Op lange termijn kunnen er gezondheidsproblemen ontstaan zoals vatbaarheid voor ziektes, cardiometabole problemen, risico op suikerziekte en ook stemmingsstoornissen."

Maar wat maakt dit project nu echt bijzonder?

Wereldwijd zijn er weinig initiatieven die zich richten op de verlichting in privéruimtes. De meeste projecten beperken zich tot kantoren of zorginstellingen. Door de verlichting in woonruimtes te verbeteren, kunnen we beter voldoen aan de wetenschappelijke aanbevelingen voor lichtintensiteiten gedurende de dag, in de uren voor het slapengaan, 's nachts en 's morgens bij het opstaan. Dit zijn ieder op zich kritieke tijden voor de effecten van licht op slaap.

Marijke Gordijn benadrukt: "Een woonruimte waarin het licht speciaal is ontworpen om de slaapkwaliteit te verbeteren, kan leiden tot een beter en vooral regelmatiger slaapwaakritme. Het kan de inslaaptijd verkorten, leiden tot diepere slaap, minder gefragmenteerde slaap en een beter subjectief gevoel over de slaapkwaliteit en daarmee een uitgerust en fit gevoel."

Ervaringen van topsporters met het lichtplan

De eerste ervaringen uit de pilotfase laten zien dat een lichtschema in goed overleg moet worden gemaakt. De slaapwaakschema’s van de jonge sporters blijken niet heel regelmatig en worden sterk beïnvloed door trainingen, rustperiodes en reizen. Een vast moment van opstaan bleek niet makkelijk te realiseren. Daarom is het lichtpatroon in de avond des te belangrijker.

Slimme oplossingen waarbij rekening wordt gehouden met of men aanwezig is of niet, en toch iets meer flexibiliteit aanbrengen binnen gestelde wetenschappelijke grenzen, is wat Gordijn betreft de volgende uitdaging.

“Het project ‘De gezondste woonruimte’ is een voorbeeld van hoe wetenschap en praktijk hand in hand kunnen gaan om de gezondheid en prestaties van topsporters te verbeteren. Het is een inspirerend initiatief dat laat zien wat er mogelijk is wanneer we onze kennis en expertise bundelen voor een gemeenschappelijk doel,” aldus Kamiel Maase, prestatiemanager kennis, onderzoek & ontwikkeling bij TeamNL Experts.

Expertise bundelen 

Christiaan Rense van MediLuX verwoordt het treffend: "Deze pilot laat zien wat er mogelijk is wanneer wetenschap, praktijk en maatwerk samenkomen. Door onze expertise te bundelen, creëren we gezonde en stimulerende omgevingen waarin topsporters alert, energiek en op hun best kunnen presteren."

Marijke Gordijn ziet veel potentie: "In de toekomst zie ik voor me dat verlichting in woonruimtes gepersonaliseerd is en voldoet aan de wetenschappelijke aanbevelingen voor het juiste licht op de juiste tijd. Bewoners hebben inzicht in hoe ze het licht voor hun slaap en welzijn en uiteindelijk voor sportprestaties kunnen optimaliseren. Daarnaast is het mogelijk om de omgeving ook te laten variëren als daar behoefte aan is, bijvoorbeeld dat het lichtschema je al automatisch voorbereidt op een reis over tijdzones."