Het gebruik van data op de afdeling topsport van NOC*NSF: hoe zit dat? En met welke systemen werken we? Deze keer vertelt Gijs Reuvers, data-analist afdeling topsport, in een interview meer over het Elo-ratingsysteem.
Elo-rating is een dynamisch beoordelingssysteem dat gebaseerd is op wedstrijdresultaten en de sterkte van spelers of teams en hun tegenstanders. De rating wordt vooral gebruikt bij sporten waar spelers of teams een tegen een spelen, zoals schaken, judo of beachvolleybal.
De sterkte van de tegenstander is bepalend
Gijs Reuvers legt uit: "Het belangrijkste kenmerk van het Elo-ratingsysteem is dat prestaties niet absoluut worden gemeten, maar worden afgeleid uit de overwinningen en verliezen van andere spelers met verschillende ratings. Met andere woorden: de ratings van sporters hangen zowel af van hun eigen prestaties als van de ratings (en dus de sterkte) van hun tegenstanders. Hoe hoger de Elo-rating, hoe waarschijnlijker dat de sporter tegenstanders met een minder hoge Elo-rating voorblijft. De sterkte van de tegenstander wordt vervolgens meegewogen in de mate waarin je Elo-rating stijgt of daalt na een wedstrijd. Win je van een hoger ingeschaalde tegenstander, dan stijgt je Elo harder dan wanneer je van een lager ingeschaalde speler wint. In de schaakwereld wordt dit systeem al jaren gebruikt en dient het als basis voor de wereldranglijst."
Waarom Elo-rating?
Gijs: "De Elo-rating helpt bij het monitoren van de ontwikkeling van sporters en geeft antwoord op vragen zoals: hoe ver zit een sporter af van de top, wat is de prestatiedichtheid? Op basis van data kunnen realistische doelstellingen geformuleerd worden en kunnen prestaties geduid en geëvalueerd worden. Het is een mooi systeem dat ook kan bijdragen aan de selectie van sporters, maar belangrijk is om de context niet uit het oog te verliezen. De Elo-rating helpt bij het objectiveren van sportprestaties en het niveau van sporters, maar het kan nooit het oog van de coach vervangen. Komt een speler terug van een blessure? Bouwt een speler op naar een bepaald piekmoment? Zo zijn er tal van factoren die van invloed kunnen zijn op een prestatie, waar de Elo-rating geen rekening mee houdt. Voor deze context blijft het oordeel van coaches en staf cruciaal."
Prestaties duiden bij 1-tegen-1-sporten
Zwemmen, atletiek en schaatsen zijn meetbare sporten, waarbij je de beste tijden kunt vergelijken met eerdere prestaties; je kan goed inschatten welk niveau een sporter nodig heeft om kans te maken op medailles. Bij sporten als judo is het vaak moeilijker de prestaties goed te duiden in analyses. Hoe weet je of de ene judoka beter is dan de andere als ze nog nooit tegen elkaar gesport hebben?
Gijs Reuvers: "Na de Spelen in Tokyo zijn we gestart met een pilotproject met de Judobond. Hierbij was ons doel om naast de wereldranglijst met de Elo-rating een extra, en liefst beter, instrument te creëren waarmee we het niveau van judoka's kunnen vatten in een getal. Bij Judo heb je bijvoorbeeld te maken met lotingen die van invloed kunnen zijn op het resultaat. Verlies je in de eerste ronde van een sterke speler dan kan je hard zakken op de wereldranglijst, terwijl de Elo-rating niet zo hard straft, en rekening houdt met de tegenstand. Voor de Judobond zit de kracht hem in de objectiviteit en transparantie van het systeem.
We zien de Elo rating als een hulpmiddel bij het objectiveren en duiden van prestaties. Ik kan het meenemen in gesprekken met een coach, bijvoorbeeld bij het evalueren van een belangrijk toernooi.
Gijs Ronnes, technisch directeur Judobond
Gijs Ronnes, technisch directeur van de Judobond: "We zien de Elo-rating als een hulpmiddel bij het objectiveren en duiden van prestaties. Ik kan het meenemen in gesprekken met een coach, bijvoorbeeld bij het evalueren van een belangrijk toernooi. We gebruiken de Elo-rating nu nog niet in het selectieproces voor de Spelen in Parijs. Wellicht dat dat in de toekomst ook een plek in de besluitvorming kan hebben."
Bevestiging onderbuikgevoel
De Elo-rating wordt vooral gebruikt bij 1-tegen-1-sporten, maar de hippische sport bewijst dat het ook gebruikt kan worden bij sporten met meerdere tegenstanders. Bij de discipline springen bijvoorbeeld, waarbij je meerdere tegenstanders in het veld hebt. Directeur Topsport van de KNHS, Iris Boelhouwer legt uit: "Presteren in de discipline springen is zelden een constante. In 2022 zijn we daarom gestart met de Elo-rating. Ik was op zoek naar een systeem dat mij naast de platte uitslagen meer onderbouwing kon geven aan resultaten. De Elo-rating van elk paard verandert afhankelijk van van welke paarden ze winnen of verliezen. Daardoor is het altijd een gewogen gemiddelde. De ratings zijn een bevestiging van ons onderbuikgevoel, we kunnen het nu meetbaar maken met data. Afgelopen jaar heeft de Elo-rating bewezen dat het een goed voorspellende waarde heeft en nu blijven we doorlopend toetsen en monitoren hoe sterk de waarde van de Elo-rating is."
Uitrollen naar andere sporten
Gijs Reuvers: "De kracht van de Elo-ranking is de eenvoud van het systeem. Het is gemakkelijk te begrijpen en interpreteren, en heeft de afgelopen jaren haar succes bewezen. Het gebruik van Elo-rating kan nog in veel meer sporten worden toegepast, denk aan handboogschieten, beachvolleybal, schermen of worstelen."