Willy den Ouden

Naam: Willy den Ouden 
Geboren: 1 januari 1918 te Rotterdam
Overleden: 6 december 1997 te Rotterdam

Olympische Spelen XI Berlijn 1936
Sport: zwemmen
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: vierde in 1:07,6
Onderdeel: 4 x 100 meter vrije slag estafette
Prestatie: goud, in 4:36,0 sec., een nieuw Olympisch record

Olympische Spelen X Los Angeles 1932
Sport: zwemmen
Onderdeel: 100 meter vrije slag
Prestatie: zilver, in 1:07,8 sec.
Onderdeel: 4 x 100 meter estafette
Prestatie: zilver, in 4:47,5

Willy den Ouden was nog maar net ‘uit de luiers’, of ze begon te zwemmen bij de Rotterdamsche Dames-Zwemclub (RDZ). Op dertienjarige leeftijd was zij zelfs al clubkampioene op haar favoriete nummer, de 100 meter vrije slag. Een sportieve internationale doorbraak liet dan ook niet lang op zich wachten. Helaas had ze vaak op beslissende momenten haar zenuwen niet onder controle.

Den Ouden deed al op veertienjarige leeftijd - er werd haar dispensatie verleend - mee aan de Olympisch Spelen van 1932 in Los Angeles. In aanloop naar die Spelen boekte zij aansprekende resultaten. Zo vestigde zij in mei 1932 haar eerste Europese record, op de 100 meter vrij. In juni van dat jaar wist zij zich definitief te kwalificeren voor de Spelen.

Jongste Nederlandse olympische medaillewinnares
Op 8 augustus 1932 werd de Olympische finale van de 100 m vrije slag voor vrouwen gezwommen. De Amerikaanse Helen Madison nam direct de leiding en zou die niet meer uit handen geven. Den Ouden wist uiteindelijk toch nog het zilver te pakken. 'Ik probeerde haar nog bij te houden', maar ik kon gewoon niet meer ', aldus Den Ouden. Met het winnen van deze plak is Den Ouden tot op de dag van vandaag de jongste Nederlandse vrouw die een olympische medaille wist te winnen. Vier dagen later werd zij ook met de estafetteploeg (4x100 m vrije slag) tweede.

De vaderlandse pers was alleszins tevreden met de door Den Ouden geboekte resultaten. Het Rotterdams Nieuwsblad schreef bijvoorbeeld:

‘De 14-jarige Willy den Ouden heeft zich in het milieu der wereldsterren op de Olympische spelen in Los Angeles kranig gehouden. Zij heeft zich als jongste deelneemster niets aangetrokken van het drukke gedoe om zich heen. Zij heeft de cracks met klinkende namen terzijde aanschouwd en is niet bang geworden.’

Na de Spelen bleef Den Ouden hard zwemmen. Ze doorbrak in februari 1934 als eerste vrouw de magische één-minutengrens op de 100 yards vrije slag. Wereldrecords op de 100 m vrije slag en de 400 m vrije slag zouden spoedig volgen. Op de Europese Kampioenschappen die dat jaar in Maagdenburg werden gehouden was ze zo goed als onaantastbaar.

In 1935 had Den Ouden alle wereldrecords tot en met de 500 m vrije slag op haar naam gebracht. Ze was de gedoodverfde favoriete voor het olympisch goud op de 100 meter vrije slag op de Spelen van Berlijn. Helemaal toen Den Ouden vlak voor de Spelen een legendarisch wereldrecord zwom. Op de in Amsterdam gehouden 'Olympische weldadigheidswedstrijden’ wist ze 1:04.6 te zwemmen. Dit record zou ruim twintig jaar standhouden en werd uiteindelijk verbroken door landgenote Cocky Gastelaars.

Bierviltjes
De vader van Willy den Ouden, een cafébaas, was in 1936 zo overtuigd van het naderend sportieve succes van zijn dochter in Berlijn dat hij voor aanvang van de Spelen bierviltjes had laten maken met de tekst 'Willy den Ouden Olympisch kampioene'.

Dochterlief zou inderdaad olympisch kampioene worden, maar niet op een individueel nummer. Ze won één gouden plak op de 4x100 meter estafette. Ze was op de beslissende momenten op de individuele nummers haar zenuwen niet de baas. In de finale van de 100 meter vrije slag leidde ze bijvoorbeeld tot twintig meter voor het eind het veld. Toen kwam Rie Mastenbroek met een imponerende eindsprint langszij en won. Willy verkrampte en eindigde slechts als vierde. Haar rivale en stadgenote Mastenbroek zou uitgroeien tot ‘de keizerin van Berlijn’ en met niet minder dan drie gouden medailles en één zilveren plak naar huis gaan.

De legendarische radioverslaggever Han Hollander was zo onder de indruk van het succes van de Nederlandse dames, dat hij een speciaal ‘Zwemlied’ opnam. Een fragment:

't Was eens Marie Braun en thans weer Will den Ouden
Ze is toch met Rie Mastenbroek de ster van deze sport
En duiken ze in 't water, kan geen sterveling ze houden
Thans stellen ze om beurten weer een splinternieuw record
Het hele volk heeft diep respect voor hare sterke armen
De zwemkampioene zelf is door die opspraak niet gegriefd
We roemen, naast haar krachten, evenzeer haar charme
Wanneer ze, als een zeemeermin, de koele golven klieft

Acteerambities
Den Ouden sloot haar zwemcarrière in 1938 af met estafettezilver op de Europese kampioenschappen in Londen. Zij was nooit een echte wedstrijdzwemster geweest, daarvoor ontbrak het haar aan mentale hardheid. Ze kwam eigenlijk het best tot haar recht wanneer ze bij recordpogingen tegen de klok moest zwemmen.

Na haar zwemleven wilde Den Ouden filmster worden. Ze vertrok daarom naar Brussel. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte echter een einde aan haar acteerambities. Den Ouden reisde toen via Frankrijk en Spanje naar Engeland. Daar vond ze een betrekking op kantoor.

Na de oorlog heeft ze nog een jaar in Zweden gewoond, maar uiteindelijk keerde ze terug naar Rotterdam. Daar aangekomen wachtte haar een onaangename verrassing. Met haar familie was alles goed, maar bij het bombardement op Rotterdam was het huis van haar ouders in vlammen opgegaan, waardoor bijna al haar prijzen verzwolgen waren door de verzengende hitte.

Na terugkomst in Nederland legde Den Ouden zich toe op de bonthandel. Ze zou in haar leven drie keer trouwen. De laatste jaren van haar leven bracht ze door in complete afzondering. Den Ouden overleed op 6 december 1997 in het door haar zo geliefde Rotterdam.

Bronnen:
• www.sportgeschiedenis.nl
• Olympisch Oranje, Ton Bijkerk (Tirion Sport, 2008)
• Foto: Nationale Sportfiguren, H.A. Meerum Terwogt (G.W. den Boer, 1933)