Airborne Freedom Run brengt sport en historisch besef samen

Op de plek waar nu TeamNL centrum Papendal ligt, werd ruim tachtig jaar geleden hevig gevochten tijdens Operatie Market Garden. Poolse geallieerden gebruikten de toenmalige weilanden en boerderijen als tweede landingszone voor de Slag om Arnhem. Nu, op 14 september 2025, start op Papendal de derde Airborne Freedom Run. Een sportief evenement waarbij hardlopers letterlijk stilstaan om de geschiedenis te herdenken. “Dat we nu in vrijheid mogen leven en sporten, hebben we aan de dappere jongens van de Parachute Regiment van de 1st British Airborne Division van toen te danken”, zegt Laurens van Waardenburg, Manager Events bij Papendal. 
 
Samen met Papendal, de Hardloopvereniging De loper, defensie, MudSweatTrails en het Sportbedrijf Arnhem organiseert hij de Airborne Freedom Run voor het derde jaar. Het evenement bestaat uit meerdere afstanden. De tien kilometer is het hoofdprogramma, maar er worden ook een vijf kilometer, een mini AFR voor kinderen en vier trailruns van 21, 28, 44 en 57 kilometer gehouden. Van Waardenburg verwacht zo’n 6.000 deelnemers. “Zij lopen allemaal in de voetsporen van de militairen die toen hebben geprobeerd de brug te bereiken. De finish ligt op de Markt, net voor de John Frostbrug. Want helaas was die brug in 1944 een brug te ver voor de geallieerden.”

Airbornemaand 

De Airborne Freedom Run maakt deel uit van de Airbornemaand, waarmee in september in Arnhem en omgeving al jaren de Slag om Arnhem wordt herdacht met allerlei evenementen. Van Waardenburg: “De Airbornemaand is iets heel groots hier in de omgeving. De herdenkingsmaand is van grote maatschappelijke waarde. Met de Airborne Freedom Run willen we op sportieve wijze bijdragen aan het historisch besef.” 
 
Dat doet de organisatie op verschillende manieren. Natuurlijk met de startlocatie. Tegenwoordig werken TeamNL-sporters zich hier in het zweet op jacht naar olympisch en paralympisch succes, maar in 1944 was Papendal het decor van de hevige strijd tussen geallieerden en Duitsers. Een van de schuttersputten, van waaruit geschoten werd, is bewaard gebleven. Bij de start krijgen de deelnemers een filmpje te zien over Operatie Market Garden en wat het betekende om als jonge soldaat boven een vreemd land uit een vliegtuig te springen en de strijd aan te gaan voor vrijheid.

Leven en sporten in vrijheid

Ook de routes gaan langs een aantal historische plekken, zoals de landingszone Ginkelse Heide (trailroutes), de toen bijna compleet verwoeste Eusebiuskerk en de oorlogsbegraafplaats in Oosterbeek. “Deelnemers krijgen op hun startnummer de naam van een van de omgekomen soldaten. Ze krijgen ook een kruisje mee. Bij de begraafplaats hebben we een fast lane en een memory lane ingericht. Wie wil, kan via de memory lane stilstaan, de gevallen soldaten herdenken en het kruisje neerleggen bij het graf van de soldaat op het startnummer”, vertelt Van Waardenburg. 
 
Hij vindt het belangrijk om door middel van sport de geschiedenis en de boodschap van de waarde van leven en sporten in vrijheid door te geven. “De Airborne Freedom Run is hiervoor een prachtig middel. Het huidige topsportcentrum staat op een historische plek. Die geschiedenis maakt deel uit van ons centrum. Als Papendal zetten we daarom graag onze accommodatie, kennis en organisatiekracht in om die geschiedenis levendig te houden.”  
 
Dat vindt de Arnhemse wethouder van sport Bob Roelofs heel waardevol. Hij is zelf historicus en weet wat Airborne betekent voor de stad en de omgeving. “De luchtlandingen hadden toen een grote impact en nu nog steeds. De Airborne Freedom Run is een mooie aanvulling op de Airbornemaand en een eerbetoon aan al die jonge mensen die toen hun leven hebben gegeven. Door sport, ontspanning en geschiedenis met elkaar te verbinden is een uniek en veelzijdig evenement ontstaan.” 
 
De inzet van, en samenwerking met, Papendal vindt Roelofs heel goed. “We hebben heel goed contact met Papendal en het Sportbedrijf Arnhem. We steken allemaal onze nek uit, ook financieel, om het evenement te kunnen organiseren. Daar ben ik trots op.”

Papendal als inspiratie

Hij is sowieso blij met Papendal als visitekaartje voor de sport in en om Arnhem. “Het is al jaren de bakermat van de topsport in ons land. Ik ben er als kind wel eens geweest om naar atletiekwedstrijden te kijken, maar tegenwoordig is het veel toegankelijker. Geen afgesloten topsportbastion, maar een open plek waar top- en breedtesport, studenten en het bedrijfsleven elkaar ontmoeten en inspireren.” Arnhem investeert van alle Gelderse gemeenten het meest in sport en dat is geen toeval.  
 
“We worden door de aanwezigheid van Papendal geïnspireerd en de mensen die op Papendal werken steken weer hun nek uit voor de maatschappij. Met bijvoorbeeld het project ‘Het geheim van Papendal’, waarin schoolklassen een dag op bezoek gaan bij het topsportcentrum. Of de Arnhemse jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt in de zomer van 2024 werkten in het TeamNL Huis in Parijs. Zo biedt de topsport kansen aan anderen. Dat is heel mooi. En dat gebeurt nu weer met de Airborne Freedom Run. De maatschappelijke impact van dit alles is groot.” 
 
Dat is precies de bedoeling, zegt Van Waardenburg. Bij de eerste editie van de Airborne Freedom Run werd hij aangesproken door een wat oudere man. Die vond het prachtig dat er zoveel jonge mensen meededen aan de herdenkingsrun. “Hij zei gekscherend: ‘herdenken, dat doen we normaal bij een vlaggenstok waar bloemen worden neergelegd. Dat doen bijna alleen ouderen.’ De Airborne Freedom Run leeft en spreekt mensen van jong tot oud aan. Hiermee verbinden we onze topsportlocatie met de maatschappij.”