Jochem Uytdehaage

Naam: Jochem Uytdehaage 
Geboren: 9 juli 1976 te Utrecht

2002, Olympische Winterspelen 19 in Salt Lake City
Sport: langebaanschaatsen
Onderdeel: 5000 meter
Prestatie: goud, tijd: 6 min. 14.66 sec.
Onderdeel: 10.000 meter
Prestatie: goud, tijd: 12:58,92
Onderdeel: 1500 meter
Prestatie: zilver, tijd: 1 min. 44.57 sec.

Het schaatsseizoen 2001-2002 behoorde toe aan Jochem Uytdehaage. Onder de hoede van strateeg, mental coach en wetenschapper Gerard Kemkers was de 25-jarige Utrechter in een jaar uitgegroeid tot de voortrekker van het Nederlandse schaatsen. Grote winnaar van het Olympisch kwalificatietoernooi in Nederland, Europees kampioen allround, tweevoudig Olympisch kampioen. Met de wereldtitel allround in Heerenveen completeerde hij zijn goldrush.

De grote man
Vier jaar eerder, in Nagano 1998, was Gianni Romme de grote man. Uytdehaage nam zijn rol en wereldrecords over. Op de vijf en tien kilometer. En pakte ook nog zilver mee op de 1500 meter: de afstand waar hij volgens veel collega's niets te zoeken had. "De schaatskoning van deze Winterspelen'', noemde Derek Parra, winnaar van het goud op de schaatsmijl, de Nederlander. De Amerikaan moest op de tien kilometer in een rechtstreekse confrontatie bijna 35 tellen toegeven. Uytdehaage zag Johann Olav Koss als zijn grote voorbeeld. Koss kwam een dag voor de tien kilometer in bezit van een gesigneerd schaatspak van de succesvolste Nederlander. Hij had er bijna 4000 euro voor over. "Jochem gaat door voor de nieuwe generatie schaatsers. Een sterke allrounder, die ook op individuele afstanden geweldig uit de voeten kan.''

De Noor won zelf op de Winterspelen van Lillehammer in 1994 drie keer goud. Uytdehaage greep daar in Amerika net naast. "Toch is dit een unieke prestatie'', vond hij zelf. Hoeveel Nederlanders veroveren drie medailles op zo'n evenement?'' Ard Schenk lukte het in Sapporo, Yvonne van Gennip in Calgary. Beiden drie keer goud. "Daar zit ik dichtbij'', klonk het vrolijk. Aan die ene andere plak in zijn verzameling, bewaart Uytdehaage wel zijn beste olympische herinnering. "Natuurlijk zijn die titels mooi, maar bij dat zilver op de 1500 meter zat zoveel spanning en emotie. Alleen dat wachten al. Het heeft veel indruk op me gemaakt."

Met 12.58,92 brak Uytdehaage als eerste de grens van dertien minuten. Vijftien jaar nadat Geir Karlstad de grens van veertien minuten brak. De anderen slaagden niet eens om maar in de buurt van de Nederlander te komen. "Voor mijn gevoel was ik niet bezig met een wereldrecord. Pas toen ik 12 zag staan op het bord, wist ik dat het goed zat.''

Auto-ongeluk
Als tweede Nederlandse schaatser en als vierde in totaal wist Uytdehaage na de Europese titel, en olympisch goud ook de wereldtitel allround in een seizoen binnen te halen. Ard Schenk was de laatste die daarin slaagde, in 1972. De Noor Hjalmar Andersen presteerde in 1952 hetzelfde als Schenk twintig jaar later: beide titels en drie keer goud. De Noor Fred Anton Maier reed op de Spelen van 1968 naar een olympische gouden medaille op de 5 en zilver op de 10 kilometer. In 2010 zou ook Sven Kramer dit klaarspelen.

Na het seizoen waarin hij alles won, ging het bergafwaarts met de carrière van Uytdehaage. In 2003 wist hij zich niet te plaatsen voor de EK en WK allround, waardoor hij zijn titels niet kon verdedigen. Tijdens het WK 2004 werd hij uit de wedstrijd gehaald omdat hij tijdens het uitrijden zijn ploeggenoot Carl Verheijen, die bezig was met zijn 5.000 meter, zou hebben gegangmaakt.

Na een auto-ongeluk in september 2004 plaatste hij zich niet voor de wereldbekerwedstrijden. Met de Europese allroundtitel sloot hij het seizoen toch nog goed af. Maar in december 2005 ging het opnieuw mis. Tijdens de NK afstanden wist hij zich niet te plaatsen voor Turijn 2006, waardoor hij ook zijn olympische titels niet kon verdedigen. Het WK, waarvoor hij zich wel had geplaatst, liep uit op een deceptie na een botsing met Carl Verheijen. Nadat hij het seizoen daarna weer niet kon overtuigen, maakte Jochem Uytdehaage in februari 2007 bekend te stoppen met schaatsen.

Bronnen:
- ANP
- Statistische gegevens: Olympisch Oranje, Ton Bijkerk (Tirion Sport, 2008)
- Foto: ANP