TeamNL Expert Kamiel Maase legt verbinding tussen sport en wetenschap

Talent en hard trainen alleen zijn allang niet meer genoeg om de top te halen in de sport. Voor die laatste procenten tussen een goede en een topprestatie zijn kennis een innovaties onmisbaar. Voormalig atleet Kamiel Maase is sinds 2009 prestatiemanager kennis, onderzoek & ontwikkeling bij NOC*NSF. “Ik leg de verbinding tussen sport en wetenschap. Ik heb geen eigen lab, geen windtunnel, maar ik zoek de samenwerking met universiteiten, hogescholen en bedrijven.”

Kamiel Maase zoekt naar de praktische toepassing van wetenschappelijk gefundeerde kennis en innovatie voor de topsportprogramma's van TeamNL. Tien jaar geleden stond Maase, die tijdens en vlak na zijn atletiekcarrière de studies microbiologie, biochemie en bedrijfskunde afrondde, aan de basis van de zogenaamde embedded scientists. Dat zijn wetenschappers die intensief met een team of groep sporters werken. “Ze doen vaak testen en metingen en voeren de coaches met data. In tien jaar tijd is de embedded scientist uitgegroeid van een vreemde eend in de bijt tot een vast en gerespecteerd onderdeel van de interdisciplinaire begeleidingsstaf”, zegt Maase.

De pijlers van TeamNL Sport Science

De embedded scientists, inmiddels zijn dat er zo’n 35, zorgen voor wetenschappelijk onderbouwde, dagelijkse ondersteuning van topsportprogramma’s en vormen daarmee de eerste pijler van TeamNL Sport Science. Pijler twee richt zich op de implementatie van kennis die er al is in de wetenschap.

Maase: “Hoe kunnen we die kennis gebruiken in de sport en hoe zorgen we ervoor dat de kennis, maar ook innovatief materiaal, bij de sporters en coaches terecht komt?” Ten slotte is er pijler drie: de ontwikkeling van nieuwe kennis en innovaties. “Wat is er nog niet, maar waar is wel behoefte aan in de sport? En hoe kunnen we samen met kennisinstellingen en bedrijven die technologie en kennis ontwikkelen? Vaak zie je overigens een overlap tussen pijler twee en drie’’, zegt Maase. En na verloop van tijd kunnen ontwikkelingen uit pijler twee en drie in het takenpakket van de embedded scientist landen.

Dat gebeurde bijvoorbeeld met de kennis en innovaties die zijn opgedaan in de voorbereiding op het warme en vochtige klimaat tijdens de Olympische en Paralympische Spelen van Tokio. “Daar zijn we in 2017 mee begonnen. We hebben beschikbare informatie uit de wetenschap over wennen aan en trainen en presteren in de hitte verzameld en daarmee sporters en coaches zo goed mogelijk voorbereid op wat komen ging.”

Interdisciplinaire samenwerking

De wens om het lichaam koel te houden resulteerde niet alleen in adviezen, maar ook in de inzet van slush machines, waarmee sporters onder begeleiding van (hun eigen) sportdiëtisten slush leerden maken van hun favoriete sportdranken. Ook werd samen met een bedrijf een speciaal koelvest ontwikkeld om sporters voor en na hun wedstrijden af te koelen. Maase: “In deze ontwikkelingen zag je heel mooi de interdisciplinaire samenwerking binnen NOC*NSF. Specialisten uit verschillende vakgebieden hebben samen met sporters en coaches voor een zo optimaal mogelijke voorbereiding gezorgd.”

Inmiddels is omgaan met hitte gesneden koek binnen TeamNL. Als sporters zich nu voorbereiden op een groot toernooi dat in warme omstandigheden plaatsvindt, weet de begeleidingsstaf hoe ze dat het beste moeten doen. “Dat geldt zeker voor grote programma’s met veel specialistische begeleiding. Kleinere programma’s ondersteunen we vanuit NOC*NSF. We hebben een online kennisbank, organiseren regelmatig kennisdagen over verschillende onderwerpen en laatst heb ik nog een aantal koelvesten uitgeleend aan de golfsurfers die hun WK in El Salvador hadden”, zegt Maase.

Kansen voor onderzoek en ontwikkeling 

Jaren geleden was omgaan met hitte een innovatief onderwerp. Voor de komende jaren hebben Maase en zijn collega’s van het High Performance Team zo’n 20 tot 25 andere thema’s op de TeamNL ontwikkelagenda gezet, thema’s waarop wat TeamNL betreft de echte kansen liggen voor onderzoek en ontwikkeling. Die ontwikkelagenda is voortgekomen uit gesprekken met coaches, wetenschapsdagen voor de embedded scientists en sparren met collega’s in de verschillende vakgebieden. Van die onderwerpen houdt Maase zich bezig met slaap en presteren, de vrouwelijke sporter en stromingsleer (aerodynamica en hydrodynamica).

Over de invloed van slaap op de prestatie ontwikkelt hij momenteel een scholingspakket voor sporters en coaches. Daarin wordt bestaande kennis over slaap, het belang daarvan, handvatten om slaap te verbeteren en bijvoorbeeld slapen tijdens reizen en trainen op hoogte op een begrijpelijke manier gebundeld. “Daarnaast loopt een project bij TeamNL centrum Noord over een lichtplan om een gezond dag/nachtritme te faciliteren. Met onze supplier M line zijn we aan het kijken wat we met verduistering kunnen doen. In lang niet alle hotels zijn goede verduisteringsgordijnen. Hoe is dat straks in Parijs tijdens de Spelen en kunnen we daar wat aan doen? Dit naast de topmatrassen en kussens die M line al jaren levert aan TeamNL.”

Op het onderwerp de vrouwelijke sporter is veel te winnen. Maase: “Het is een feit dat veel onderzoek hoofdzakelijk onder mannen wordt gedaan. Terwijl er best veel dingen vrouw-specifiek zijn: heupen, borsten, cyclus en zwangerschap. Een heel simpel voorbeeld is een goede sport-bh. Die zijn er, maar lang niet alle sporters weten welke bh goed voor hen is. Zeker jonge talenten niet. Terwijl het wel belangrijk is om bijvoorbeeld rugklachten te voorkomen. Aan ons de taak om de kennis die er is bij de atleten te krijgen.”

Samenwerking met de TU Delft 

Tot slot houdt Maase zich bezig met aerodynamica en hydrodynamica. Hij heeft de samenwerking met de TU Delft hierin opgezet. Op beide onderwerpen werkt een wetenschapper fulltime voor de sport. De afgelopen jaren zijn er bijvoorbeeld heel specifieke projecten geweest met Kimberly Bos in skeleton, in het roeien en zitskiën.

LPC XL

Tijdens de Leaders in Performance Conference XL gaf Kamiel Maase een korte speedupdate over het scholingspakket over topsport en slaap. De Australische slaapexpert Shona Halson gaf daarnaast twee presentaties over het monitoren van slaap en de impact van voedingssupplementen op slaap.

Tijdens de Leaders in Performance Conference XL deelden experts hun kennis en expertise met mensen binnen en buiten de (top)sport. De conferentie vond op 4,5 en 6 oktober 2023 plaats op Papendal.