Sportbedrijf Drachten zet ouderen duurzaam in beweging met Beweeg je Fit

In Drachten is het Sportbedrijf er met het programma Beweeg je Fit in geslaagd om tientallen ouderen duurzaam aan het bewegen te krijgen. Wat begon als een eenmalige wandelcursus zonder vervolg, groeide uit tot een innovatieve methode waarbij vrijblijvendheid, continuïteit en samenwerking tussen buurtsportcoaches, sportverenigingen en het sportakkoord centraal staan. Door slimme koppelingen te maken tussen korte beweegcursussen en structurele sportactiviteiten bij verenigingen, wordt de overstap naar wekelijks bewegen aanzienlijk kleiner. De aanpak bewijst dat een paar slimme schakels het verschil kunnen maken tussen “even iets proberen” en langdurig actief blijven.

Aanleiding

De oorsprong van Beweeg je Fit ligt in 2020, toen in Drachten een eerste wandelgroep werd gestart. De aanleiding was duidelijk: de gemeente vergrijst en kent relatief veel inwoners met een lage sociaaleconomische status. De wandelgroep bood een laagdrempelige cursus van 12 weken aan rond wandelen en fit blijven, maar kende één nadeel: na afloop stopte het georganiseerd wekelijks wandelen. . Er was geen vervolg (bijvoorbeeld) met regulier aanbod en dus geen zicht op duurzame gedragsverandering.

Dit moest anders. Daarom besloot de buurtsportcoach die de wandelgroep leidde om de wandeltrainer van de lokale wandelvereniging erbij te betrekken. Door tijdens de cursus al een wandeltrainer van de vereniging aan te laten haken, werd de brug naar structureel aanbod ineens heel tastbaar. De aanpak sloeg aan en leidde tot een nieuwe formule: Wandel je Fit. Die succesformule werd vervolgens doorvertaald naar andere sporten en verenigingen: tafeltennis (Ping Pong je Fit), zwemmen (Zwem je Fit) en algemene beweeggroepen (Beweeg je Fit).

Doel en doelgroep

Het programma heeft een helder doel: ouderen, vanaf ongeveer 55 à 60 jaar, laagdrempelig in beweging brengen én houden. Door te starten met vrijblijvende cursussen wordt de eerste drempel verlaagd, en via een natuurlijke doorstroom naar een sportvereniging ontstaat continuïteit in het beweeggedrag. Elke stap is erop gericht om ouderen te ondersteunen in het maken van duurzame keuzes voor hun gezondheid.

Aanpak

De aanpak van Beweeg je Fit is even eenvoudig als doordacht. Het begint met een gratis proefles, waarna men zich kan aanmelden voor de betaalde cursusperiode van 10-12 weken. Het tarief wordt bewust laag gehouden om zoveel mogelijk inwoners te stimuleren mee te doen en georganiseerd op locatie van de vereniging om kennis te maken met de sport én de vereniging. De lessen vinden bewust in de ochtend plaats, een tijdstip dat aansluit bij de energie van de doelgroep. De coördinatie van de aanpak wordt gedaan door een gespecialiseerd buurtsportcoach senioren in samenwerking met Sûnenz (lokale expert op het gebied van senioren). Belangrijk detail: in deze lessen worden ook elementen van valpreventie verwerkt, waardoor de cursussen ook bijdragen aan de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van valpreventie.

Tijdens de cursus schuift altijd een trainer van de betreffende vereniging aan. Zo ontstaat er direct een persoonlijke connectie en kan de vervolgstap richting regulier sportaanbod laagdrempelig worden gezet. Belangrijk hierbij is dat de vervolgles van de sportvereniging op exact dezelfde dag en tijd plaatsvindt als de cursus, zo wordt de overgang bijna vanzelfsprekend. Dit is erg belangrijk! Mede ook omdat de groep in haar originele samenstelling voortgezet kan worden. Na de les is er altijd een koffiemoment waarin de buurtsportcoach het gesprek aangaat over het belang van bewegen. Geen formele voorlichting, maar een gesprek waarin ruimte is voor vragen, twijfels en enthousiasme. Het sociale contact tijdens de koffie is (vaak) het bindende aspect van de groep. 

De samenwerking die deelneemt aan Beweeg je Fit kan eenmalig een opstartbudget van maximaal €1.500 aanvragen vanuit Sportakkoord Smallingerland. Dit stelt hen in staat om bijvoorbeeld een trainer in te huren of een proefperiode te financieren. De buurtsportcoach stemt vooraf goed af met de vereniging over wat de doelgroep nodig heeft qua tempo, begeleiding en sfeer. Ook de betaalbaarheid speelt een cruciale rol. De lessen bij de vereniging kosten gemiddeld €50 (tussen de €25 en €75) voor tien lessen, een prijs die bewust laag gehouden wordt. “Als mensen het één keer te duur vinden, komen ze nooit meer terug,” luidt de les. Daarom geldt ook voor het vervolgaanbod bij de sportaanbieder vaak een aangepast tarief. 

De buurtsportcoach is de verbindende kracht achter het geheel. In Drachten is deze coach niet alleen uitvoerend actief bij de lessen, maar krijgt ook de tijd om aan te schuiven bij overleggen met zorg- en welzijnsorganisaties, zoals bij de Ketenaanpak Valpreventie.

Resultaten

De resultaten spreken voor zich. Bij Zwem je Fit zijn inmiddels vier reeksen van acht weken afgerond, met in totaal 32 deelnemers waarvan 24 zijn doorgestroomd naar structureel aanbod. De andere Fit-groepen kennen dezelfde resultaten, waarbij er bij de Beweeg je Fit-groep zelf een extra groep is ontstaan, waardoor deze twee groepen inmiddels 42 trouwe deelnemers kennen die structureel meerdere malen wekelijks bewegen. Zowel binnen in de sporthal als buiten op he veld. 

Leerpunten en uitkomsten

• Creëer een laagdrempelig en goedkoop cursusaanbod dat een paar weken achter elkaar plaatsvindt. Dit helpt om de doelgroep daadwerkelijk te bereiken en over de eerste drempel heen te helpen.
• Laat tijdens de cursus een trainer van een sportvereniging aanhaken. Deelnemers krijgen direct informatie over vervolgmogelijkheden én bouwen een eerste band op met de trainer, wat de overstap vergemakkelijkt.
• Zorg dat de vervolgles bij de sportvereniging op exact dezelfde dag en tijd plaatsvindt als de cursus. Dit zorgt voor herkenning, ritme en continuïteit voor de deelnemer.
• Denk als buurtsportcoach mee met een sportvereniging om breder te kijken dan ‘zijn/haar eigen sportaanbod’. Beweeg je Fit bevat algemene vormen van bewegen en kan gegeven worden door iedere soort sportvereniging. In Drachten wordt dit programma bijvoorbeeld gegeven door een voetbalvereniging.
• Gebruik het koffiemoment na de cursus om te socializen. De buurtsportcoach kan hier eventueel ook laagdrempelig informeren en motiveren.
• Stel een opstartbudget beschikbaar voor sportverenigingen. Dit verlaagt de drempel voor verenigingen om met aangepast aanbod voor deze doelgroep te starten.
• Zorg dat de buurtsportcoach niet alleen uitvoerend bezig is, maar ook betrokken is bij overlegstructuren in sport, zorg en welzijn. Hierdoor weet de coach wat er speelt, waar de doelgroep zich bevindt en hoe de aanpak kan aansluiten op bredere netwerken.
• Houd het aanbod betaalbaar, ook na de cursus. Betaalbaarheid is cruciaal: zodra iets als “te duur” wordt ervaren, komt de doelgroep vaak niet meer terug.
• Verwerk valpreventie in het cursusaanbod. Zo wordt niet alleen bewogen, maar draagt het aanbod ook bij aan gemeentelijke doelstellingen op het gebied van valpreventie.
• Zoek samenwerkingen op om de doelgroep beter te bereiken en bedienen; het lokale Sportakkoord, de gemeente, zorginstellingen en ouderencentra.