Woensdagochtend heeft onderzoeksbureau Verinorm in de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam de belangrijkste uitkomsten van het topsportcultuuronderzoek in Nederland, genaamd ‘Vlammende ambitie’, gepresenteerd. Het rapport werd door de hoofdonderzoekers Marjan Olfers en Anton van Wijk aangeboden aan demissionair staatssecretaris Vincent Karremans en aan André Cats, directeur topsport van NOC*NSF.
Omvangrijk onderzoek naar Nederlandse topsportcultuur
Het is voor het eerst dat in Nederland en wereldwijd op zo’n grote schaal wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de positieve en negatieve factoren die van invloed zijn op de topsportcultuur in Nederland.
Het onderzoek kende een grote respons: 1.257 topsporters, 220 coaches en 100 oud-topsporters hebben een vragenlijst ingevuld en er zijn 470 interviews afgenomen. 26 sportbonden werkten mee, die 63 sportdisciplines vertegenwoordigden. Daarnaast zijn deelonderzoeken uitgevoerd naar de invloed van media, het beleid, NOC*NSF en de TeamNL-centra op de topsportcultuur.
De grote diversiteit aan sporten is binnen het onderzoek gewaarborgd: individuele en teamsporten, binnen- en buitensporten, gehandicaptensport, wel/niet-jurysporten, wel/niet-contactsporten, winter- en zomersporten, etc.
Belangrijkste conclusies: het gaat goed met de topsportcultuur in Nederland, maar het kan en moet nog beter
Het onderzoek is gericht op drie pijlers: welzijn (mentaal en fysiek), presteren en veiligheid.
Tijdens de presentatie gingen de onderzoekers dieper in op de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek. De algehele conclusie is dat het op zich goed gaat met de topsportcultuur in Nederland, maar dat er zeker ook ruimte is voor verbetering.
Zo benoemen ze dat er in Nederland sprake is van een mono(topsport)cultuur. Ongeacht het type sport vertonen alle sporten grote overeenkomsten op het gebied van de bovengenoemde drie pijlers.
Daarnaast valt de mentale weerbaarheid van de topsporter op. Hoe weerbaarder de sporter, hoe beter zijn of haar fysieke welzijn en hoe beter de (gepercipieerde) prestaties. Ook de coach speelt een belangrijke rol; hoe beter de band met de coach wordt ervaren, hoe beter de prestaties. De rol van de coach komt als een rode draad terug in het onderzoek.
81% van de topsporters voelt zich mentaal gezond, terwijl ongeveer 1 op de 5 sporters het mentaal lastig heeft. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de reguliere Nederlandse bevolking.
Een andere uitkomst die wordt genoemd is de invloed die financiële afhankelijkheid heeft op topsporters en coaches. Dreigend verlies van financiële ondersteuning of baanonzekerheid kan stress opleveren.
Een kwart van de sporters heeft in het jaar voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst grensoverschrijdend gedrag ervaren. Vooral roddelen en verbaal geweld worden hier genoemd. In mindere mate is er ook sprake van discriminatie of seksueel ongewenst gedrag (met name niet-lichamelijk: berichten of opmerkingen).
NOC*NSF: werkconferentie in september om opvolging te geven aan het rapport
André Cats, directeur topsport van NOC*NSF, kreeg woensdag voor het eerst het rapport in handen en reageert als volgt:
“Het team van Marjan Olfers en Anton van Wijk heeft de afgelopen 3,5 jaar hard gewerkt aan dit belangrijke onderzoek. Ze hebben daarbij alle medewerking gekregen van de betrokken bonden en instanties, die het belang van een breed onderzoek onderkennen en volledige openheid van zaken hebben gegeven. Hoewel de onderzoekers tijdens de presentatie constateerden dat het over het algemeen goed gaat met de topsportcultuur in Nederland, richten we ons met name op de aanbevelingen en verbeterpunten. We bewegen als sportwereld gezamenlijk de goede kant op, maar we zijn er zeker nog niet. Daarom organiseren we in september een werkconferentie om met topsporters, coaches en sportbonden te bespreken hoe we onze huidige inzet voor een optimale topsportcultuur verder kunnen ontwikkelen. Wij zijn ervan overtuigd dat ons streefdoel om met TeamNL tot de tien meest succesvolle topsportlanden ter wereld te horen uitstekend kan samengaan met deze optimale topsportcultuur, waarin welzijn van sporters en stafleden hand in hand gaat met het leveren van topprestaties.”
Topsportstrategie 2032
Sinds 2025 werkt NOC*NSF volgens de nieuwe Topsportstrategie 2032, die in mei 2024 met unanieme goedkeuring van de bonden is vastgesteld.
In deze Topsportstrategie, met als ondertitel ‘Glanzend perspectief’, zijn drie doelen geformuleerd, die samen bijdragen aan een grotere maatschappelijke waarde van topsport:
- Presteren - Onze topsporters leveren betekenisvolle mondiale prestaties
- Verrijken - Onze topsporters verrijken de samenleving met specifieke competenties
- Inspireren - Onze topsporters inspireren Nederland met de kracht van topsport
In de Topsportstrategie 2032 staan dus niet alleen topprestaties centraal, maar ook het totaalaspect van het leven van topsporters tijdens en na hun loopbaan.
NOC*NSF doet vanuit deze strategie al veel om de genoemde verbeterpunten uit het onderzoek aan te pakken. Zo wordt er volop aandacht besteed aan permanente mentale begeleiding van sporters en het opleiden en begeleiden van trainers en coaches. Daarnaast is NOC*NSF een nieuw integraal inkomensmodel voor topsporters aan het ontwikkelen, gericht op meer bestaanszekerheid en minder prestatiedruk.
Het volledige onderzoek is te downloaden via de website van Verinorm.
