"Samenwerking tussen alle disciplines is belangrijker dan ooit’’

Maarten Moen – TeamNL hoofdexpert medisch 

Sporters moeten zoveel mogelijk gezonde trainingsuren en wedstrijden hebben. Dat is de visie van de medische staf van NOC*NSF, zegt Maarten Moen, TeamNL hoofdexpert medisch. “Wie fysiek en mentaal gezond kan trainen, zal minder uitvallen en daardoor beter presteren.” 

Twee jaar geleden nam Moen, als sinds 2012 als topsportarts werkzaam bij NOC*NSF, de rol van chef-arts over van Cees-Rein van den Hoogenband. “Dat was een logisch moment om eens goed naar onze visie en strategie op het gebied van de medische begeleiding binnen TeamNL te kijken. We hebben alle technisch directeuren, coaches, fysiotherapeuten en artsen binnen TeamNL om hun input gevraagd. Hoe meer mensen betrokken zijn bij strategische ontwikkelingen, hoe meer draagvlak van het te voeren beleid.” 

Een belangrijke uitkomst was dat ook de medische begeleiding met prestaties bezig moet zijn. “Lange tijd was het zo dat iedereen in de begeleidingsstaf dag in dag uit werkt aan de optimale prestatie van de sporter. De arts en fysiotherapeut werden erbij betrokken als iets mis ging en er een medisch probleem gefixt moest worden. Door de nieuwe visie is duidelijk geworden dat ook wij meewerken aan de prestatie. We staan allemaal aan dezelfde kant.” 

Het lijkt een klein verschil, maar maakt in bijvoorbeeld gesprekken over of een speler wel of niet moet spelen een wereld van verschil, zegt Moen. “Gevoelsmatig stonden arts of fysiotherapeut en coach weleens tegenover elkaar. Met de nieuwe visie hebben we duidelijk gemaakt dat dat niet zo is. We moeten allemaal ook kijken naar gezond blijven om presteren op de langere termijn te waarborgen. Dat gezond blijven geldt trouwens ook voor na de carrière.”

Om sporters zo lang mogelijk gezond te kunnen laten trainen, hebben Moen en zijn staf drie speerpunten aangewezen: vernieuwende behandelingen, preventie en impact & competenties van de artsen en fysiotherapeuten. 

Vernieuwende behandelingen 

De medische wetenschap verandert in hoog tempo. De artsen en fysiotherapeuten werkzaam voor topsport- en opleidingsprogramma’s onder de vlag van TeamNL  moeten up-to-date blijven met hun kennis en kunde. Moen: “Topsporters werken elke dag keihard om zich te verbeteren. Dat moeten wij ook doen.” TeamNL heeft twee medisch experts aan zich verbonden die nieuwe wetenschappelijke publicaties lezen en maandelijks een update schrijven voor zowel artsen als fysiotherapeuten.  

Daarnaast werkt NOC*NSF samen met universiteiten in binnen- en buitenland om via onderzoek zelf kennis te vergaren. Momenteel loopt bijvoorbeeld een studie met het Amsterdam UMC naar de mogelijkheden van zuurstofkamers. Moen: “Het blijkt dat spiervezels zich beter herstellen als mensen een tijdje in de hoge druk van een zuurstofkamer verblijven. Binnenkort gaan we dat met topsporters testen. Daarbij staat de veiligheid van de atleten natuurlijk voorop. Dat geldt voor alle vernieuwende behandelingen die eventueel worden toegepast. We zijn geen cowboys.” 

Via het onderzoek in de topsport vinden regelmatig nieuwe interventies hun weg naar de rest van de samenleving. Ook dat is voor NOC*NSF belangrijk, zegt Moen. “Als topsport zijn we onderdeel van de maatschappij. In de topsport gaat het om zulke kleine details. Als het daar werkt, dan kunnen ook andere doelgroepen daarvan profiteren.” Hij noemt twee voorbeelden waar hij recent zelf bij betrokken was. “Ik ben bij een aantal verzorgingstehuizen geweest omdat ze meer wilden weten van onze infectiepreventiecampagnes die we doen als we naar grote toernooien gaan. En in de aanloop naar de Spelen van Tokio hebben we koelvesten ontwikkeld om onze sporters koel te houden in hete omstandigheden. Die vesten lenen we uit aan ziekenhuizen.”

Preventie 

Het tweede belangrijke thema is preventie. Wat niet stuk gaat, hoeft immers ook niet gerepareerd te worden. “Preventie is altijd belangrijk geweest’’, zegt Moen, “Onlangs hebben we een preventiepiramide ontwikkeld om preventie systematischer aan te pakken.” Moen geeft aan dat deze piramide uit vijf verschillende preventie-niveaus bestaat: ‘’Het eerste niveau is het instapniveau. Daarin is het belangrijk om iedereen in de begeleidingsstaf op één lijn te krijgen als het gaat om het belang van preventie’’. Het vijfde, en hoogste niveau, is de optimale situatie om preventie te voorkomen. ‘’In dit hoogste niveau berekenen data-analisten aan de hand van oorzaken en gevolgen hoe we blessures kunnen voorspellen en voorkomen.’’ Hoewel elk topsportprogramma andere samenstellingen en middelen kent, streeft Moen er naar om elk programma, op welk niveau dan ook, een stapje hoger in de piramide te laten klimmen. 

Impact en competenties 

Als derde staan de impact en competenties van de topsportartsen en – fysiotherapeuten centraal. Moen: “Je kunt een heel goede arts zijn, maar in de topsport heb je andere competenties nodig dan in de kliniek. Daar werken we aan via masterclasses, bijeenkomsten in kleinere groepen en individuele trajecten.” 

Een voorwaarde om tot het hoofddoel van de medische staf van TeamNL te komen - zo lang mogelijk fysiek en mentaal gezond trainen – is interdisciplinaire samenwerking. Moen: “In de revalidatie is het bijvoorbeeld zaak zo snel mogelijk een strength & conditioning coach aan te sluiten om te kijken wat iemand nog wel kan. En denk ook aan voeding. Iemand die opeens veel minder traint, zal minder intake nodig hebben. Maar misschien wel andere intake om sneller te herstellen. Samenwerking tussen alle disciplines is belangrijker dan ooit.”

Terugkijkmogelijkheden TeamNL Leaders in Performance Conference 

De TeamNL Leaders in Performance Conference XL 2023 was een groot succes. Een kruisbestuiving voor de expertdomeinen voeding, medisch, prestatiegedrag, sport science, strength & conditioning en topsportcultuur, en dat allemaal op Papendal, Home of TeamNL. Ook Maarten Moen, TeamNL hoofdexpert medisch, presenteerde samen met andere TeamNL experts twee sessies over preventie op Papendal. De terugkijkmogelijkheden van dit inspirerende evenement zijn beschikbaar voor iedereen die de conferentie heeft gemist of bepaalde sessies opnieuw wil bekijken.